26
Dene ngü ta te wü mere kpara ka wü Yïsarayele
ngbü egïrï kaje te ani ena amörö Yesu tete
Marako 14:1-2; Luka 22:1-2
1 Te Yesu rï wü kpara ka-ye de ngü la nza tete, fü engu adu amala gara ngü ka cïnga fü ewü, gü ba, 2 “Yi wu eyi, gü ba, *Karama ka Pasïka ena atï fütanga sïkpï ꞌbasu?* 26:2 Mü ena amaka si-ngü ka Pasïka la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 12. Mü tï kpah amaka si-ngü la gbü “Si wü gara kpeke ngü te di gbü Ngari Me ne.” Gbü sïkpï ka karama la, wü vügü ka-ra ena azoro ra, *Ye Kpara ka Kpï, ato fü wü miri ka *Rüma, teka fü ewü abere ra, amörö füh *rü gbegbete.”
3 Gbü wü sïkpï la, baka te Yesu ngbü erï wü kpara ka-ye, fü mere kpara füh kpökpö ka wü mere *kovo, de ïrï ye Kayafa ne, ayia kpah aï wü angbe cögbörö kpara ka wü *Yïsarayele ꞌburu, abiti agba ye. 4 Fü ewü akpo angbü egïrï kaje, te ani ena azoro Yesu tete gbü zi, amörö. 5 Wüh gü ba, “Ani ceka ꞌbe, angü mere bi wü kpara biti te-wü eyi gbü Yerüsalema sene, teka amere mere karama ka Pasïka ne. Te ani zoro Yesu gbü jia ewü la, wüh ena aci ꞌburu de gü eküte ani! Te di bala, ani gïrï kaje, de ani zoro engu gbü zi.”
Dene ngü te gara würüse tökö züka se-mü di gbü nzö Yesu
Marako 14:3-9; Yüwane 12:1-8
6 Ta gbü wü sïkpï la, wü Yesu ngbü ta engbü ka-wü agbü Betanïya, agba gara komoko de ïrï ye Sïmüna, ta te di de *jiakö te ye ne. 7 Fü gara würüse akoro amaka ewü, te ewü ngbü da ezü e kpala. Würüse la koro de züka *se-mü gbü enga kölökö, te ewü ngbü ese de mere bi jiase.† 26:7 Wüh o ta se-mü la gbü enga kölökö, te wüh mere gbü gara e de ïrï ye alabasïta. Fü würüse la ayia atökö se-mü la ꞌburu gbü nzö Yesu.
8 Te wü *kpara ka Yesu wu ngü te würüse la mere bala ne, fü ngü la asiti eküte ewü. Fü ewü angbü emala ngü esüka wü, gü ba, “Arape! Wüh ngbü esiti mere bi jiase de bala, neh kü teka ne? Ah za züka e la, etökö kötö bü kükürü kükürü bala! Dela züka ngü? 9 Ah le ta de wüh za züka se-mü la, cïnzï de mere bi jiase, teka ale ta-ngü di eküte wü mürü cïnga.”
10 Amba Yesu wu fïngangü ka wü kpara ka-ye la eyi. Teka ngü la, fü ah ayia amala ngü fü ewü, gü ba, “Yi ngbü ekpülü würüse ne, teka ne? Yi ce engu ace! Ngü de te engu mere, te engu tökö se-mü di gbü nzö ra ne, ah de mere züka ngü gbü jia ra. 11 Angü te yi le ale ta-ngü te wü mürü cïnga la, yi tï eyi amere ngü la gbü wü gara sïkpï, angü mere bi wü mürü cïnga ladü füh kotö ne. Amba nda-ra, du sïkpï ka-ra füh kotö ne mba cüküꞌdaye. 12 Würüse ne tökö se-mü ne gbü nzö ra, baka e te wüh ngbü emoko se-mü eküte kövö. Kükürü de, angü sïkpï ka kpi ka-ra koro eyi gbamari. 13 Ma ngbü emala fü yi dene zu ngü. Gbü wü sü ꞌburu, te wüh ena angbü emala ngari ra tete, fü wü kpara füh kotö ne, wüh ena angbü efï nga würüse ne, kpah da emala nga ngü de te engu mere ne.”
Dene ngü te Yuda Keriyota reke, teka ato Yesu di fü wü vügü
Marako 14:10-11; Luka 22:3-6
14 Fütanga ngü la, fü *Yuda Keriyota, te di de biri kpara esüka wü *kpara ka Yesu nzükpa de füh ye ꞌbasu ne, ayia anü akoro kpaka wü mere *kovo ka wü Yïsarayele, 15 amala ngü fü ewü, gü ba, “Ni le eyi ato Yesu fü wü. Te di bala, wü ena ato fü ni neh ene?” Te wü mere kpara la je ngü la bala, fü ngü la areke te ewü. Fü ewü ayia ꞌduwa atanga jiase teke biri de füh ye nzükpa, ato fü Keriyota. 16 Te di bala, ah kpo bü gbü lö-ra engu la, fü Keriyota akpo angbü egïrï kaje, te ni ena agü tamu Yesu tete fü wü kpara la.
Dene ngü ka Yesu te zü Karama ka Pasïka de wü kpara ka-ye
Marako 14:12-26; Luka 22:7-23
17 Te sïkpï ka *Karama ka Pasïka‡ 26:17 Gbü Karama ka Pasïka la, wü ngbü ezü ambata de kö gbü ye de. Mü ena amaka si-ngü ka Pasïka la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 12. Mü tï kpah amaka si-ngü la gbü “Si wü gara kpeke ngü te di gbü Ngari Me ne.” koro tete na, fü wü *kpara ka Yesu ayia amala ngü fefe na, gü ba dene, “Mere kpara deyï, ani ena azü nda-ani karama ne, neh kaye? Ye mala emala fü ani, de ani nü teka areke sü engu na.” 18 Fü Yesu alügü ngü fü ewü, gü ba, “Wü nü enü agbü Yerüsalema, kpa gba gara kpara kpala, de wü mala ngü fefe, gü ba, ‘Mere kpara ka-ani tima ani kpaka ye, amala ngü fü ye, de ye to sü fü ni, teka fü ani akoro, azü karama ka Pasïka de wü kpara ka-ni gbügbü, angü sïkpï ka-ni koro eyi gbamari.’ ”
19 Fü wü kpara la ayia anü, amere wü ngü la kpah ꞌburu, baka te Yesu mala fü ewü ne. Fü ewü ayia areke zü-e ka Karama ka Pasïka la ꞌburu kpa gba komoko la.
20 Etamurago la, fü wü Yesu ayia akoro, angbü kötö, akpo da ezü karama la de wü kpara ka-ye nzükpa de füh ye ꞌbasu ne. 21 Te wüh ngbü ezü e la tete, fü Yesu ayia amala ngü fü ewü, gü ba, “Ma ngbü emala fü yi dene zu ngü. Gara kpara ladü esüka yi sene, te ena ato ra fü wü vügü.” 22 Te wüh je ngü la bala, fü ngü la ato mere cïnga emaguma ewü. Fü ewü akpo da eyi-ta Yesu te nga wü biri biri, gü ba dene, “Mere kpara, ah de ni? Ni ena ato ye me-ni?” 23 Fü Yesu alügü ngü fü ewü, gü ba, “Ah de mene kpara, te a ngbü ezü e ake di tundu gbü gada biringbö ne. Ah ena ato ra fü wü vügü me-ye. 24 De-ra, *Ye Kpara ka Kpï, ngü ka kpi ka-ra tï ka-ye kpini, de ngü ta te wüh ba gbü *Ngari Me ne. Amba mere cïnga ena adi fü mene kpara, te ena ato ra fü wü vügü ne, angü Me ena ato mere kuru tete. Ah reke ta pe, te wüh ena abï engu nda-wü de.”
25 Te Yesu mala ngü la bala, fü *Yuda Keriyota, kpara te to Yesu fü wü vügü ne, adu ayi-ta Yesu, gü ba, “Mere kpara, ah ena adi de-ra?” Fü Yesu alügü ngü fefe, gü ba, “Ah ngbürü bala, mü mala eyi dela!”
26 Fütanga ngü te Yesu mala la, fü ewü adu angbü fï da ezü e ka-wü. Baka te ewü du ngbü ezü e ka-wü la, fü Yesu ayia akpo da emere gara ngü. Fü ah ayia aza ambata, agbo nga ïrï Me tekaka na, akukuru tütü. Fü ah ayia agafa fü wü kpara ka-ye la, gü ba, “Dene küte ra. Yi za eza, de yi zü.”
27 Fütanga ambata la, fü engu adu aza ndüꞌba de ngu *vinü gbü ye. Fü ah adu agbo nga ïrï Me fefeh na, ayia ato fü ewü, gü ba, “Yi za ngu vinü ne, yi nzö te nga yi ꞌburu, 28 angü ah de *ngüte ra. Yi nzö ba e, te yi ngbü enzö *ngüte de wü Me. Angü ngüte ra engu ne, ah ena atökö, teka areke ngü ezengba wü kpara de wü Me, teka fü Me aboro wü *siti ngü ka-ewü. 29 Ngü te ma emala fü yi dene, ah de zu ngü. Akpo enatikine, ma tï anzö ngu vinü tïne kpo de, zalü akoro di gbü sïkpï te Me ena ao ra Mere Miri tete na.”
30 Te wüh zü karama la nza tete, fü ewü ayia abï ci ka Me.§ 26:30 Ci ka Me te ewü bï la, ah de ci te wü di enga Yïsarayele ngbü ebï te nga re ꞌburu, teka karama ka Pasïka la. Fü ewü ayia ace sü la, anü sü ka-wü agbü sü te ewü ngbü eï, gü ba, Getesemane, te di esangü da de ïrï ye Olïve ne.
Dene ngü te Yesu mala fü Petero
Marako 14:27-31; Luka 22:31-34; Yüwane 13:36-38
31 Fütanga ngü la, o wü Yesu ngbü enü tete agbü Getesemane, fü ah adu amala ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Enatikine, gbü biti ne, yi ena akpe abaya ꞌburu ka cürü, ace ra kpikpi ra, baka e ta te wüh ba gbü *Ngari Me, gü ba, ‘Wüh ena amörö kpara, de te ngbü eceka kpï fütanga wü kambiliki ne, fü wü kambiliki la adu abaya ka-wü ꞌburu.’* 26:31 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Zakarïya 13:7. 32 Ngü ma! Te ma zükü gbü kpi eyi la, ma ena anü sü agbü *Galïlaya fi me-ra. Fü yi adu anü amaka ra kpala.”
33 Fü Petero ayia amala ngü fü Yesu, gü ba, “Ni tï akpe nda-ni kü de! Ngü ma, te wü bu ni kpe ꞌburu la, ni tï ace nga ye nda-ni kü de.” 34 Yesu gü ba, “Öꞌöö, Petero enga wüna, mü mala ngbürü mbi ne, amba ngü te ma ngbü emala dene, ah de zu ngü. Enatikine, gbü biti ne, o moko-ngü mï koko la de, mü ena acere nga mü du bata, gü ba, ‘Ni wu ra de.’ ” 35 Fü Petero adu kpah amala ngü la kpekpeke, gü ba, “Ma tï acere nga ra kü de! Ngü ma, te ah kpah bü de kpi la, nih ena akpi ake nih ma! Ma kpe cürü de!” Fü gara wü *kpara ka Yesu ayia amala kpah ꞌburu bala.
Dene ngü ka Yesu agbü Getesemane
Marako 14:32-42; Luka 22:39-46
36 Fütanga ngü la, fü wü Yesu anü akoro agbü Getesemane. Te wüh koro kpala, fü engu amala ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “De-wü deyï, wü ngbü la sene. Ni ena anü nda-ni kpa edere sü, teka aku gba fü Me.” 37 Fü engu aza bü nzö Petero ake *Yakobo bete *Yüwane,† 26:37 Wü Yakobo ake Yüwane de wü di Zebedayo. anü de ewü cüküꞌdaye kpa edere sü. Fü mere cïnga bete fïngangü akpo da emere Yesu, fü mamaguma akpo da egürü. 38 Fü engu ayia amala ngü fü wü Petero, gü ba, “Maguma ra ngbü eyi egürü de mere cïnga efa sü, teka ngü ka kpi, te ma ena akpi ne. Te di bala, yi ngbü gbamari ede ra sene, fü nih adi ecï sü tundu de nih ma.”
39 Fü Yesu ayia ace wü Petero, anü mba canza edere sü. Fü engu atï, abuka gbüra ye kötö, aku gba fü Me, agü ba, “Wüba, sïkpï ka-ra koro eyi dene! Te ah gbü jia mü mbi la, de mü za cïnga la eküte ra asidi. Amba ngü la, ma ce o eyi esaka mü. Ah le fü mü amere ba e te mü ngbü ele. Ah di ba e te ma le me-ra de.”
40 Fü engu ayia adu kpaka wü Petero, amaka ewü ꞌburu da era ara. Fü ah amala ngü fü wü Petero, gü ba, “Ah mere baye? Yi tï angbü ezükü, fü nih acï sü de nih ma mba cüküꞌdaye, nda-yi de? 41 Ah le de yi di ecï sü, da eku gba fü Me, angü *Satana ena afiti yi! Wayi, ah fanü, maguma yi ngbü ele ngü ka-ra, amba wazi yi, te yi ena amere ngü la di, nda ma.”
42 Fü Yesu ayia ace ewü, adu anü kpah kpa edere sü, aku gba fü Me, gü ba, “Wüba, te mü le aza cïnga la eküte ra asidi de la, de ah ngbü bala, de mü mere emere baka e te mü ngbü ele, angü ma ce ngü la eyi esaka mü!” 43 Fü engu adu kpah amaka wü kpara ka-ye la, wüh tï ra ka-wü kpah eyi, angü ra zoro jia ewü eyi fa sü. 44 Fü Yesu adu kpah ace ewü, anü teka aku ebabata gba fü Me, emala fï bü ngü biringbö, baka mene te enga gina ne.
45-46 Fütanga ngü la, fü Yesu adu akoro kpaka wü kpara ka-ye de bata ne, amala ngü fü ewü, gü ba, “Yi la fï bü era ara, da efe te-yi? Ah ti eyi! Yi zükü ezükü! Yi yia eyia, nih nü, angü sïkpï ka-ra, *Ye Kpara ka Kpï, tï eyi enatikine! Tïtïne wüh te ekoro teka azoro ra, ato fü wü vügü. Yi ceka la! Kpara te ena agü tamu ra ne, ah eyi te ekoro de kpane!”
Dene ngü te wüh zoro Yesu tete
Marako 14:43-50; Luka 22:47-53; Yüwane 18:3-12
47 Baka te Yesu ngbü la fï bü emala ngü la fü wü kpara ka-ye, fü *Yuda Keriyota, te di biri kpara esüka wü *kpara ka Yesu nzükpa de füh ye ꞌbasu ne, ayia akoro de mere bi wü kpara gbü nga ye, te wü angbe cögbörö *kovo tima ewü, azoro Yesu. Wüh koro ta de wü mere maguruma, bete wü ngbondo esaka wü. 48-49 Fü Keriyota akoro ꞌduwa afaka Yesu, da egü mandï fefe, gü ba dene, “Mere kpara, mü ladü!” Ah mere ngü la bala, kükürü de, angü ah mala ta fü ewü, gü ba, “Mene kpara te ni ena afaka, agü mandï fefe, dela eyi engu. De wü zoro engu azoro!” 50 Fü Yesu alügü ngü fefe, gü ba, “Enga wüna, mene ngü, de te mü koro sene teka amere ne, de mü mere emere.” Fü wü kpara la ayia ꞌduwa, aka te-wü, azoro Yesu.
51 Fü gara kpara, esüka wü kpara ka Yesu, ayia agbi mere maguruma ka-ye, ade güje gara kpara ka tima ka mere kpara füh kpökpö, akolo gbö! 52 Fü Yesu amala ngü fü kpara ka-ye la, gü ba, “Mü ce ngü la ace! Mü lügü maguruma ka-mü kpa da ye! Angü mene kpara te ngbü egü gü de maguruma, wüh ena amörö engu kpah de maguruma. 53 Fïngangü ka-mü gü ba, ah le de ma mere gü? Te ma ena ale ta agü gü la, de bane ma ena ayi-ta Wüba, Me, de engu tima mere bi wü *malayïka‡ 26:53 Mere bi wü malayïka baka kutu teke bata nzükpa de füh ye ꞌbasu (72,000). fere, teka ale ta-ngü te ra. Mü wu bala de? 54 Amba te ma ena amere ngü la ta bala la, ngü ta te wü *mürü dofo ba gbü *Ngari Me, gü ba, ‘Ma ena azü cïnga bala ne,’ ngü la ena mere te-ye baye baye?”
55 Fü Yesu adu afü te-ye amala ngü fü wü kpara, te ewü koro azoro ye ne, gü ba, “Ah mere neh baye, te yi koro de wü mere maguruma, bete wü ngbondo esaka yi ne? Ma de siti kpara? Ma ngbü ta engbü etambasü *Mere Kambü ka Me ka-yi, da erï wü kpara de ngü ka Me gbü wü sïkpï ꞌburu ne, yi wu bala de? Yi le ta azoro ra kpala de, neh teka ne? 56 Wayi, ngü ma! Yi tï eyi azoro ra. Angü wü ngü la ngbü emere te-ye bala, teka ngü ta te wü mürü dofo ba gbü Ngari Me, teka ra ne, de ah tï kpini.” Te wü kpara ka Yesu wu ngü la bala, fü ewü akpe ka-wü, abaya ꞌburu, ace Yesu bü kpikpi ye.
Dene ngü ka Yesu engagira mere kpara füh kpökpö
Marako 14:53-65; Luka 22:54-55, 63-71
57 Fü wü kpara, te ewü zoro Yesu ne, aza engu anü di kpa gba Kayafa, te di mere kpara füh kpökpö ka wü *Yïsarayele. Angü wü mere *kovo ka wü Yïsarayele biti te-wü eyi kpala, teka akolo ngü ka Yesu.
58 Amba Petero, mü ngbü fï bü efa nga wü Yesu mba kpa sidi gbü zi, zalü koro di etambasü ka mere kpara füh kpökpö la. Fü mü anü arï angbü kötö esüka wü kpara ka tima ka mere kpara la, teka awu ngü te wüh ena amere de Yesu.
59 Fü wü angbe cögbörö kpara la abiti te-wü, akpo da egïrï mene wü kpara, te ena amala ngü eküte Yesu de wu, gü ba, “Engu mere *siti ngü eyi fanü,” teka de ani mörö engu tete na. 60 Wüh gïrï ngü la ma, wüh maka nda-wü de! Angü mere bi wü kpara, te ewü koro mala siti ngü eküte Yesu ne, ngü ka-ewü ka-ye ꞌburu kpikpi ye kpikpi ye, angü ah ka-ye ꞌburu de wu. Fü wü gara kpara ꞌbasu ayia arü, amala ngü eküte Yesu de wu, 61 gü ba, “Komoko ne mala ta siti ngü, gü ba, ‘Ni ena amürü Mere Kambü ka-ani, ka Me, te wü kundu ani jï ne, ꞌburu asidi, fü ni adu ajï alügü gbü sïkpï ngbee bata kükürü.’ ”
62 Te mere kpara füh kpökpö la je ngü la bala, fü ah ayia arü tikpi, amala ngü fü Yesu, gü ba, “De-mü, mü je la bi wü ngü, te wü kpara ngbü emala eküte mü ne! Mü tï alügü ngü de?” 63 Fü Yesu anga ka-ye tïïï, ah lügü ngü nda de. Fü mere kpara füh kpökpö la adu amala ngü fü Yesu, gü ba, “Ma ngbü ekïna mü te ïrï Me! Mü mala la zu ngü fü a! Mü ngbürü de Ye Me, te engu tima füh kotö ne, teka aküwa a?” 64 Fü Yesu alügü ngü fefe, gü ba, “Ah ngbürü bala, mü mala eyi dela. Amba ngü te ma ngbü emala fü yi dene, ah de kpeke ngü. Te gara, yi ena awu ra, *Ye Kpara ka Kpï, te ma ena angbü gbü kokpa ka Me, baka Mere Miri! Fü ra adu kpah akoro sene, de mere wazi ka Me, baka agö te biti te-ye teka alï!”
65 Te mere kpara füh kpökpö je ngü te Yesu mala la, fü ah ayia asörö bongo de eküte ye ne ꞌduwa traaa! Fü engu amala ngü, gü ba, “Apa! Komoko ne le afü te-ye ba Me! Yi wu eyi? Ngü nza eyi dela! Nih edu kpah agïrï kpara, te ena amala nga siti ngü kaka, neh teka ne? Ah mala siti ngü ka-ye tïne cu eyi de komö ye dela! 66 Yi ngbü efï nda-yi neh baye?” Fü wü kpara la ango te nga wü ꞌburu wooo, gü ba, “Engu de siti kpara! Wüh mörö engu amörö!”
67 Fütanga ngü la, fü ewü ayia akpo da esü ngüsü gbügbüra na, da emï engu, kpah da ebebe engu. 68 Fü ewü angbü emala ngü fefe, gü ba, “Te ye de Ye Me la, de ye gü la ïrï kpara, te ngbü emï ye ne, fü ani!”
Dene ngü te Petero cere nga ye di
Marako 14:66-72; Luka 22:56-62; Yüwane 18:15-18, 25-27
69 Baka te Petero ngbü ka-ye fï etambasü ka mere kpara la, fü gara jaji würüse, kpara ka tima ka mere kpara la, ayia akoro aceka jia Petero, ayi-tata na, gü ba, “Ye de neh da? Ye de süka wü kpara te ngbü endoro gbü nga Yesu § 26:69 Jaji würüse la gü ba, Yesu de kpara ka Galïlaya. ne de?” 70 Fü cürü ayia arï te Petero. Fü ah ayia acere nga ye, gbü jia ewü gbere, gü ba, “Ngü te ye ngbü emala la, ni wu nda-ni de! Ye gü neh fe?”
71 Fü Petero ayia ka-ye sela, anü angbü kpa emöngïtï ka ꞌbaranga. Fü gara jaji würüse ka mere kpara la adu kpah awu engu, anü amala nganga fü wü kpara, te ewü ngbü de sela ne, gü ba “Wü ceka la! Komoko la, ah ka-ye de *kpara ka Yesu!”* 26:71 Jaji würüse la, gü ba, Yesu de kpara ka Nazareta. 72 Fü Petero adu kpah acere nga ye, gbere! Fü ah ayia akïna te-ye, gü ba, “Fanü fanü, ni wu kpara ka-wü la nda-ni kü de!”
73 Fütanga ngü la mba cüküꞌdaye, fü wü gara kpara, de te ewü ngbü gbü ꞌbaranga la, akoro kpaka Petero, amala ngü fefe, gü ba, “Ye zu de kpara ka Yesu, angü ye kpah de kpara ka *Galïlaya. Ani tï eyi awu ngü la, teka ri ye.” 74 Fü Petero ayia akïna te-ye kpo kpo kpo, gü ba, “Ma emala fü yi dene zu ngü te ïrï Me! Ma wu ngü ka komoko la nda-ra kü de! Ma su wu de!” Petero bü te emala ngü la bala, fü moko-ngü ayia amï koko. 75 Fü Petero adu afï nga ri Yesu, de ta te engu mala fü ye, gü ba, “O moko-ngü mï koko la de, ye ena acere nga ye, du bata, gü ba, ‘Ni wu ni de,’ ne.” Fü Petero ayia akoro kpa etanü, akpo da eku gba, de mere cïnga emaguma ye ꞌduwa ba-neh-ene-la.
*26:2 26:2 Mü ena amaka si-ngü ka Pasïka la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 12. Mü tï kpah amaka si-ngü la gbü “Si wü gara kpeke ngü te di gbü Ngari Me ne.”
†26:7 26:7 Wüh o ta se-mü la gbü enga kölökö, te wüh mere gbü gara e de ïrï ye alabasïta.
‡26:17 26:17 Gbü Karama ka Pasïka la, wü ngbü ezü ambata de kö gbü ye de. Mü ena amaka si-ngü ka Pasïka la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 12. Mü tï kpah amaka si-ngü la gbü “Si wü gara kpeke ngü te di gbü Ngari Me ne.”
§26:30 26:30 Ci ka Me te ewü bï la, ah de ci te wü di enga Yïsarayele ngbü ebï te nga re ꞌburu, teka karama ka Pasïka la.
*26:31 26:31 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Zakarïya 13:7.
†26:37 26:37 Wü Yakobo ake Yüwane de wü di Zebedayo.
‡26:53 26:53 Mere bi wü malayïka baka kutu teke bata nzükpa de füh ye ꞌbasu (72,000).
§26:69 26:69 Jaji würüse la gü ba, Yesu de kpara ka Galïlaya.
*26:71 26:71 Jaji würüse la, gü ba, Yesu de kpara ka Nazareta.