1 ʼInega toveguba edi tovanugweta Sitibeni vetalaʼaiea vonaya, “Maʼoda, edi veʼewa ʼiuya vonahaqiaqi nage gebu?”

2  * Nug 11:31; 12:1 Ta Sitibeni vonedi vonaya, “Taigwavo be tamagwavo, baʼe egu vona ona noqolia. Simatala kaikaiwabuna be qiduana ana Yaubada ʼifoqe tubuda Ebelamo ʼinaya tutana lova diʼwe Mesofotemia ʼinaya toatoa, ta nawale ge datauya ʼabaga Elana ʼinaya. 3 ʼInega Yaubada Ebelamo vonea vonaya, ‘Au tuvada be wese eu gade qabudi una nogedi, ta una tauya diʼwe taha ʼinaya ta diʼwe nana nawale ena veʼiteu.’

4 “ʼInega diʼwe Kalidia nogea ta veʼabaga Elana ʼinaya. Ta Ebelamo tamana ena ʼaliga ʼabibodanaya Yaubada luvetunea mai diʼwe baʼe ʼinaya ta veʼabaga omiʼa wese baʼe ʼitaga ʼinaya otoatoa. 5  * Nug 12:7; 15:18; 17:8 Ta Yaubada Ebelamo ge taha bwaʼobwaʼo baʼidia daneia ena ʼebeluvine. Ta ʼesi Yaubada vona fofofola Ebelamo ʼinaya nawale diʼwe baʼena me ena gadeavo edi ʼebeluvine. Ta omoʼe tuta nana ʼinaya Ebelamo natu geqana.

6  * Nug 15:13-14; ʼIfo 12:40 “Ta wese Yaubada Ebelamo voneaya, ‘Nawale tubumwavo ina vewagawaga mali diʼwe ʼinaya, ta yaʼwala 400 gamonaya ina vetofewa kavovo diʼwe nana ʼinaya, ta tonidiʼwe ina veilivu veifedi be vita ina lutonovia. 7  * ʼIfo 3:12 Ta diʼwe nana ana tomotauyavo ena luvematasabudi ʼinega nawale diʼwe omoʼe ʼinega me Isileli yavuyavuidi ina ʼifoqe be ina iwaʼodu ʼiguya baʼe diʼwe nana ʼinaya.’

8  * Nug 17:9-14; 21:4 “ʼInega Yaubada Ebelamo maega luvine iviaqia, ta Yaubada vonea vonaya, ‘Luvine nana ana ʼebeʼita baʼe ʼidewani: Nawale eu gadeavo meʼomeʼolotodi ʼwafidi ina daʼa yavulea.’ ʼInega Ebelamo natuna meʼolotona ana wawa Aisake venatunea, ta ʼaubena ʼeita (8) ʼabibodanaya ʼwafina daʼea. Ta ʼabiboda Aisake natuna meʼolotona ana wawa Iakobo venatunea, ta wese ʼwafina daʼea. ʼInega ʼabiboda Iakobo natunavo meʼomeʼolotodi adi yau tuwelo venatunedi ta taudi itaʼa tubudavo.

9  * Nug 37:11,26-28; 39:1-3,21-23 “Ta tubudavo dina taidi Iosefa iveʼifiʼifiea, ʼinega ivegimwaneyea vaina tomotau ʼidia ta ʼinega itauyea Itifita ʼinaya. Tauna edi tofewa kavovo, ta tuta qabuna Yaubada maega. 10  * Nug 41:37-44 ʼInega Yaubada Iosefa ana vitayavo ʼidiega ʼetoyavuia, ta wese ena alamani aqiaqina be qiduana neia. ʼInega me Itifita edi kini Felo Iosefa ena alamani ʼita lobea. ʼInega Felo nana Iosefa aʼuvaneqea vegavana diʼwe Itifita gamonaya, ta wese kini nana ena kulufa qabuna ta wese ena vanueavo luvinedi. 11  * Nug 41:54; 42:1-2 Ta tuta nana kulaka qiduana ʼifoqe diʼwe Itifita ta wese Kenani ʼidia, ʼinega tuta vitana tomotau qabudi ilobea, ta tubudavo ge taha yani ʼidia daʼenoʼeno. 12 Ta Iakobo vale noqolia ʼabwaga Itifita ʼinaya nawale ʼenoʼeno. ʼInega Iakobo natunavo meʼomeʼolotodi taudi itaʼa tubudavo luvetunedi itauya Itifita ʼinaya ʼabwaga weaqina. 13  * Nug 45:1-4,16 Ta ʼabiboda wese itauya ʼevivi Itifita ʼinaya, ʼinega Iosefa taunega simana ʼifoqeyea tuanavo ʼidia vonaya, ‘Yaʼa taimi.’ Ta ʼabiboda kini Felo Iosefa ena qabuyavo valedi noqolia. 14  * Nug 45:9-11; 46:27 ʼInega Iosefa vaina tomotau luvetunedi itauya tamana Iakobo ena qabuyavo maega sabi ʼebeʼewadi Isileli ʼinega ina mai Itifita ʼinaya, ta adi yau 75 ʼidewani. 15  * Nug 46:1-7; 49:33 E ʼinega Iakobo webui Itifita ʼinaya, ta ʼoide ʼaliga, ta wese natunavo itaʼa tubudavo iʼaliga. 16  * Nug 23:2-20; 33:19; Ios 24:32 ʼInega toʼaliga diavona ʼwafidi iʼavalei iʼeviviea Sikemi ʼinaya ta itavunidi. Ta guduma nana lova Ebelamo gimwanea maneyega Emoli natunavo ʼidiega.

17  * ʼIfo 1:7-8 “Ta Iosefa ena ʼaliga ʼabibodanaya Yaubada lova ena vona fofofola Ebelamo ʼinaya me Isileli edi bwaʼobwaʼo weaqina ana aqiaqi niʼa vadiʼwedi. Ta omoʼe tuta nana ʼinaya me Isileli adi qabu veʼeala vaʼine Itifita gamonaya. 18 ʼInega taha kini ʼevauna tovolo Itifita gamonaya, ta tauna Iosefa valena ge dahalamania. 19  * ʼIfo 1:11-22 Ta kini nana tubudavo uʼavedi ta wese ilivu luveifana viaqia ʼidia, ta wese luvine neidi natudiavo goyogoyodi ivevetue yavuledi mutaʼwaya ta omoʼe ʼinaya iluluʼaliga. 20  * ʼIfo 2:2 Ta baʼe tuta nana ʼinaya wese Mosese viʼoi. Tauna ana ʼita aqiaqina Yaubada matanaya, ta tamana be inana iʼitamaki kwaivea edi vanuea waiʼena toi gamonaya. 21  * ʼIfo 2:3-10 Ta ʼabibodanaya Mosese iaʼuʼifoqeyea vanuega, e ʼinega kini nana natuna mevavinena lobea goʼilaya. ʼInega ʼebeʼewei tauyea edi vanuea ta fayayea kavona natuna ʼidewani. 22 Ta me Itifita edi alamani be edi ilivu qabuna weaqina Mosese iveʼitea, ʼinega vewaiwai vaʼine ena vona be wese ena fewa ʼidia.

23 “Ta tutana ana yaʼwala 40 niʼa lobea ʼinega nuanuana tainavo me Isileli navayausidi. 24  * ʼIfo 2:11-15 ʼInega Mosese tutuvila tauya ta taha Itifita ʼolotona ʼitea tauna taha Isileli ʼolotona veilivu veifea ta vunuqa kavovoya. ʼInega Mosese iana vataʼitaʼiea ta Itifita ʼolotona luveʼaligia.

25 “Ta Mosese nuaia enavo me Isileli niʼa ida alamania Yaubada naʼetoyavuidi tauna ʼinega, ta me Isileli nuadi nawale ge daʼeqaʼui baʼe yani nana weaqina. 26 Ta mahala ahalia ʼinega Mosese ʼifoqe tainavo magilafudi ʼidia ta ʼitedi ivevedavi. Ta nuanuana nagiveluaʼudi ʼinega vonedia, ‘Egwavo omiʼa gade ʼaidegana, ta maʼoda ʼinega taumiega ovevedavi?’

27 “ʼInega vedavi nana ana toveʼale diana vilea ta Mosese atuefalea voneaya, ‘Vonigo oʼa togama eu vetoluvine neiu be ʼinega ululuvinema! 28  * ʼIfo 2:14 Nage nuanuau una luveʼaligigu ʼidewani goluanaya taha Itifita ʼolotona uluveʼaligia?’ 29  * ʼIfo 2:21-22; 18:3-4 Tutana Mosese vona baʼe noqolia, ʼinega Itifitayega dena tauya diʼwe Midiani ʼinaya, ta omoʼe ʼinaya kavona wagawaga toatoa. Ta omoʼe diʼwe nana ʼinaya vaqi ta natunavo meʼolotodi magilafudi venatunedi.

30  * ʼIfo 3:1-10 “Yaʼwala 40 ʼabibodanaya tutana Mosese yabayaba diʼwe tomotau geqana ʼinaya bwanaga Sainai diʼwenaya, ʼinega Yaubada ena tovaleʼewa taha ʼifoqe taha ʼaiwe goyona saesaelina ʼinega. 31 Ta tuta nana Mosese ʼitea nuana voqana qiduana ta naqo diʼwenaya sabi ʼita aqiaqina. ʼInega Kaiwabu bonana noqolia voneaya, 32 ‘Yaʼa tubumwavo edi Yaubada. Ebelamo be, Aisake ta wese Iakobo edi Yaubada.’ ʼInega Mosese mwaniniva qiduana ta tatava ge nuanuana naʼitei. 33 ʼInega wese Kaiwabu voneaya, ‘Au ʼaqeyafayafa una gitaʼia, mana diʼwe nana ʼinaya utovotovolo bwaʼobwaʼo gwalagwalana. 34 Vonahaqiaqi, egu tomotauyavo edi toa vitana Itifita ʼinaya niʼa yaʼitea, ta wese edi duvoyavoya niʼa yanoqolia, ʼinega yawebui mai sabi ʼetoyavuidi. Umai, ta baʼe ʼinega ena luvetuneu una ʼevivi una tauya Itifita ʼinaya.’

35  * ʼIfo 2:14 “Lova me Isileli baʼe Mosese nana inogea ivonaya, ‘Vonigo oʼa togama eu vetoluvine neiu be una luvinema?’ Ta Yaubada nuanuana Mosese naluvinedi be naʼetoyavuidi, ʼinega gabea ena tovaleʼewa taha ʼinega, ta baʼe tovaleʼewa nana taha ʼaiwe goyona saesaelina ʼinega ʼifoqe. 36  * ʼIfo 7:3; 14:21; Naba 14:33 ʼInega Mosese fewa ʼebenuavoqana ta wese ʼebeʼita waiwaidi viaqidi tutana Yaubada ʼifoqeyedi Itifita ʼinega be Mwadeʼwa Bweabwealina igayoukamania, ta wese tuta nana diʼwe tomotau geqana ʼinaya yaʼwala 40 gamonaya itautauya. 37  * Luve 18:15 Baʼe Mosese nana lova taunega me Isileli vonedi vonaya, ‘Nawale Yaubada tovesimasimana taha ʼidewana yaʼa nagivaneqea ʼimiega.’ 38  * ʼIfo 19:3 Taunana lova tubudavo maega diʼwe tomotau geqana ʼinaya ivaʼauta itoatoa. Ta wese Yaubada ena tovaleʼewa taha ena vona noqolia bwanaga Sainai ʼinaya. Ta tauna wese vona mayawaidi Yaubada ʼinega ʼewedi ta neida.

39 “Ta tubudavo Mosese ena vona ge ida matayagea, ta ʼesi inogea nuanuadi ina ʼevivi Itifita ʼinaya. 40  * ʼIfo 32:1 ʼInega Mosese tuana Eloni ivonea ivonaya, ‘Nuanuama vaina ʼebeiwaʼodu una viaqidi ʼimaya be ina vanugweteda, mana Mosese tauna Itifita ʼinega ʼebeʼeweda mieda ta niʼau ʼwatovu bwanagaya, ta ge kada alamania tolaʼai nage ʼifoqe ʼinaya.’ 41  * ʼIfo 32:2-6 Ta ʼinega taha tokwalui iviaqia, ana ʼita kavona bulumakau natudi ʼidewana. Tauna weaqina iqaiawa ta edi guba yubaiega ivegubayea ʼinaya. 42  * Emo 5:25-27 ʼInega Yaubada nogedi ta awafeledi babaʼau be waiʼena ta wese ʼwadiʼwadima adi iwaʼodu ʼinaya. Lova tovesimasimana ʼidewani edi buki gamonaya Yaubada ena vona isimanea ivonaya,

44 Ta Sitibeni wese vonaya, “Tutana tubudavo diʼwe tomotau geqana ʼinaya itoatoa ʼinega edi vanue ʼebeiwaʼodu ana wawa Tabenakeli tuta qabuna iʼavala dadanea. Ta Yaubada Mosese vebibinea vanue nana ana viaqa weaqina e ʼinega tubudavo ʼidewani iyoqona ʼaiqea. 45  * Ios 3:14-17 Ta ʼabiboda tubuda Iosua tubudavo maega Tabenakeli nana iʼewea ta iʼavala dadanea. Ta tuta nana mali qabu maega ivedavi ta iʼwavinidi Yaubada ena waiwaiega ʼinega edi bwaʼobwaʼo baʼe iʼewea. E ʼinega edi Tabenakeli imiea edi bwaʼobwaʼo vauvauna ʼinaya. Ta omoʼe ʼinaya wese ivefewea Deibida ena tuta luvine ʼinaya. 46  * 2Sam 7:1-16 Ta Yaubada qaiawa qiduana Deibida weaqina, ʼinega Deibida venoqi Yaubada ʼinaya vonaya, ‘Oʼa wese Iakobo ena Yaubada, nage una awafelegu ta eu Vanue Gwalagwalana ena yoqonia?’ 47  * 1Kin 6:1-38 Ta Yaubada ge dahawafelea, ta ʼesi ʼabiboda natuna Solomoni vanue nana yoqonia Yaubada weaqina. 48 Ta ona nuaveʼavinia, Yaubada Toatoa Vanena ge datoatoa vanue tomotau nimadiega iyoqonia ʼinaya. ʼIdewani taha tovesimasimana Yaubada ena vona simanea vonaya,

51  * Ais 63:10 Wese Sitibeni toluvineavo vonedi vonaya, “Omiʼa debami ʼiʼwanina! Yaubada ena vona ge oda noqolia ta wese giwalimi ge oda awafelea ʼinaya. E ʼinega omiʼa ʼidewani tomotau Yaubada ge ida vetumaqanei. Lova tubumiavo Niboana Gwalagwalana ena vona inogea, ta omiʼa wese baʼitagana ʼidewani. 52  * Md 23:31 Tubumiavo tovesimasimana qabudi iveilivu veifedi. Ta tovesimasimana taudi imadusimanea Yaubada ena tofewa tunutunuqina ena mai weaqina wese iluveʼaligidi. Ta tauna niʼa mai ta omiʼa osuluvea ta oluveʼaligia. 53 Lova Yaubada ena luvine oʼewea ena tovaleʼewa ʼidiega, ta ge oda ʼabibodea.”

54 ʼInega me Diu edi kaniselayavo Sitibeni ena vona ʼinega diadi vilea ta qaqadi iʼalatea. 55 Ta Niboana Gwalagwalana Sitibeni luveagatunaʼia ʼinega ʼita vane mahalaya ta Yaubada ena simatala kaikaiwabuna ʼitea ta wese Yaubada ana ʼataqia Ieisu tovotovolo ʼitea. 56  * Kol 3:1 ʼInega Sitibeni vonedi vonaya, “Mahala ʼelalamina yaʼiteʼitea, ta Tomotau Natuna Yaubada ana ʼataqia tovotovolo yaʼiteʼitea.”

57 Ta tutana kaniselayavo vonana inoqolia ikolukolua ta teniqadi nimadiega igibodea, ʼinega qabudi ʼaideganega ivihila itauya Sitibeni ʼinaya ta itovolo vivilia ta ikafia. 58 ʼInega ilihi ʼifoqeyea ʼabagaya ta iludaboya. Ta Sitibeni ana toveʼewayavo nuanuadi ina vunuqa aqiaqiea, ʼinega adi kwakwalufai ivataʼidi ta iaʼudi taha kilakai ana wawa Saulo ʼaqenaya. 59 Ta nawale iluludaboi ʼinega Sitibeni bonana qiduanega venoqi vonaya, “Kaiwabu Ieisu, Niboanigu nimauya.”

60  * Lk 23:34 ʼInega molita ta tuqatuqanega sobadi ta gaba vane vonaya, “Kaiwabu, edi ilivu luveifana weaqina ge una veʼiedi.” Ta Sitibeni ena vona luʼovoia ʼabo yawaina gumwala.