Imitendele
ya Wegala Ulosi
ULONGOELO
Kitabu che Imitendele ni simulizi za unk'hongo we fyo dya wahuwila wa Kilisito na ivo dyenele kulawa Yelusalemu na Uyahudi na Usamalia na kubula si zose, enga viya Yesu ivo awagambile wanamp'hina wakwe aho andaga akei kuita kwe mbingu, Imitendele 1:8. Kitabu iki chawandikagwa ni Luka naho niye awandike Mbuli Yedi iwandikwe ni Luka. Yehe andaga mganga naho andaga na wengele mwo kuwandika mbuli zilaile haheina kwazaganya. Vitabu ivi amuwandikilaga Teofilo uyo andaga Myunani, mna vitabu ivi naho vatailaga kwe want'hu wose, Wayunani na Wayahudi wamhuwile Kilisito. 1:1.
Ikitabu iki che Imitendele chadahika chawandikagwa mwo lupisi lwo mwaka wa milongo mtandatu kubula milongo mtandatu na mine kulawa aho Kilisito eze elekwe, kwaviya kitabu chabindilikila umwo mwigala Ulosi Paulo andaga akei kulawa kwe divugailo. Naho Luka atambaga na Paulo, ivo yadahika kitabu iki chawandikagwa mwo mzi wa Antiokia. Imitendele ni mgendelezo wa Mbuli Yedi iwandikwe na Luka naho chakongela hadya Yesu akaita kwe mbingu. Kitalo cha Luka kuwandika kitabu iki kiligana na kitalo kiya cho kuwandika Mbuli Yedi. Aungaga Teofilo hamwenga na want'hu wandaga wakongezekela awo wakumhuwila Kilisito wande ne ikindedi mwa kiya wakuhinizwa, ivo awandikaga haheina kwazaganya mwo wikazi wa Yesu no kwenela kwo mhuwi mwa Kilisito.
Kitabu che Imitendele chakipatila mliganyizo we difyo dya want'hu wamhuwile Kilisito dya nk'hongo ivo dyandaga dikekala kwa mhuwi mwa Yesu. Na miliganyizo ya wegala Ulosi, yakilagisa suwe kukawiila ludole lwa Muye ywa Mnungu mwo kuugendeza Ulosi we Mbuli Yedi kwa want'hu watuhu.
Yemndani
Nk'hongo Muye ywa Mnungu eza mwa wanamp'hina ne difyo dya want'hu wamhuwile Kilisito dyakonga kongezekela. 1:1-8:1
Akajika want'hu wamhuwile Kilisito wasulumizwa na kukonga kwenela isi nt'huhu kuse ya Yelusalemu 8:2-12:23.
Yeze yomboke ayo, Paulo aita nt'hambo yakwe ya nk'hongo yo kubilikiza Mbuli Yedi. 12:24-14;28.
Kitala kikulu chadugana ukwo Yelusalemu kulamula ni mbulizani zikuungwa kwa wahuwila wahya. 15:1-35
Yeze yomboke ayo, Paulo aita nt'hambo yakwe ya kaidi yo kubilikiza Mbuli Yedi. 15:36-18:22
Akajika aho, Paulo aita nt'hambo yakwe ya katatu yo kubilikiza Mbuli Yedi. 18:23-20:38.
Kitimile, Paulo agwiligwa ukwo Yelusalemu 21-26.
Kwo uheelo Paulo egalwa Loma. 27-28
1
1 Kwa zumbe Teofilo.
Mwe kitabu changu che nk'hongo nehiwandika zimbuli zose adamanye Yesu no kuhiniza kwakwe, kulawa aho akongaga indima, 2 no kubula mwe dizuwa enuilagwa kuita kulanga. Umwo andaga akei kwinulwa kuita kulanga, awenk'haga sigilizi kwa udahi wa Muye ywa Mnungu wadya want'hu awasagulaga kunda wegala ulosi wakwe. 3 Kwa malavo na sila nyingi mwa mazuwa milongo mine, kulawa file yakwe, awalailaga wanamp'hina wakwe vileke awalagise kugamba emgima, no kuusa kuswesa kuhuwila kwawe. Wamuonaga naho alongaga nao mwe mbuli yo Useuta wa Mnungu. 4 Naho Umwo wandaga hamwenga awenk'haga sigilizi ino, akawagamba. “Mse kuhalawa mwe Yelusalemu, mna gojeleni nt'hunyo idya niwagambileni, lagano Tate awaikilagani. 5 Yohana abatizaga na mazi, mna mwa mazuwa mageke ya kwiza no mbatizwe kwa Muye ywa Mnungu.”
Yesu enulwa kuita kulanga
6 Umwo wanamp'hina wandaga hamwenga na Yesu, wamuuzaga wakamgamba, “Zumbe, togola ivi haluse nivo waunga uvuze useuta kwa want'hu wa Izilaeli?”
7 Yesu niyo awagamba, “Haimwenyu kumanya lupisi no msimo. Tate niye ayaikile mwo udahi wakwe.” 8 Mna, nomhokele udahi umwo akawezilani Muye ywa Mnungu, nomnde walonga uwona wangu, mwo mzi wa Yelusalemu na mwe isi yose ya Yuda ne isi ya Samalia na mwe isi zose. 9 Eze abinde kulonga ivi, niyo enulwa kulanga iivi wakamsinya, niyo vunde dya mgubika iivi wakamsinya.
10 Umwo wandile wakei wenule meso yawe kulanga umwo Yesu andile akaita, wagosi waidi wavaile suke zing'aile mbe, nawakimala hagihi yawe. 11 Niyo wawagamba, “Nyuwe want'hu wa Galilaya mkimalizwa nii aho mkakaula kulanga? Uyu Yesu aguhuhigwe kulawa mwenyu, naauye enga iivi mmuwone akaita kulanga.”
Matia asagulwa kunda hant'hu ha Yuda Isikali Yose
Matayo 27:3-10
12 Niyo wanamp'hina wa Yesu wauya mwo mzi wa Yelusalemu kulawa kwo lugulu lwe Mizeituni, hana uhale wa lugendo lwa mazuwa mfungate kulawa kwo mzi. 13 Wengilaga mwo mzi no kwita mpaka kwe chumba ukwo nawakekala. Awo wandaga ni wakina Petulo na Yohana na Yakobo na Anduleya na Filipo na Tomasi na Batolomayo na Matayo na Yakobo mwana Alufayo hamwenga na Simoni akwitangwa “Mtowanila isi ya Izilaeli” na Yuda mwana Yakobo. 14 Awa wose wandaga wakavika Mnungu hamwenga na wavele wamwenga, wakina Maliamu nine dya Yesu na wanduguze.
15 Mazuwa mageke kulongole kwandaga na mdugano wa wandugu wahuwila, wabulaga gana na milongo miidi woseni kwa hamwenga. Petulo niyo akimala no kugamba. 16 “Wandugu zangu wahuwila,” Mawandiko Yakukile aya yaungwa yakint'he, yudya Muye ywa Mnungu alongaga kombokela kwa Daudi mwe mbuli ya Yuda uyo awalongozaga wadya wamgwilaga Yesu, 17 Yuda andaga ni yumwenga mwe difyo dyetu, kwaviya naye asagulagwa kunda miyetu mwe ndima yetu.
18 Na matundu yadya Yuda aguhaga kwa mbuli yo wiihi wakwe agulaga mgunda aho agwaga no kubanika, atulikaga izinda niyo utumbo wakwe wafant'hukila kuse. 19 Want'hu wose nawakekala Yelusalemu waivaga imbuli iyo, na ivo mwe milosi yawe wenye wawitanga mgunda udya Akelidama, nuko kugamba “Mgunda ya sakame”.
20 “Kwaviya nivo iwandikwe mwe kitabu che Zabuli.
‘Nyumba yakwe neinde heiina kint'hu,
isekwikalwa ni mnt'hu yeyose.’
Naho iwandikwa.
‘Hant'hu hakwe nahaguhigwe ni mtuhu.’
21-22 “Naivo mtuhu naaungwe kukelunga na suwe, ko ulonga uwona, wo uuyulo wa Zumbe Yesu. Uyo aungwa kunda ni yumwenga mo umwenga wetu kukongela umwo Zumbe Yesu andaga hamwenga na suwe, kukongela kudya Yohana andaga akabilikiza ulosi wo ubatizi, mpaka mwe dizuwa aguhilagwa Yesu kulanga kulawa kwetu.”
23 Ivo niyo walavilizwa want'hu waidi, Yusufu etangagwa Balisaba, zina tuhu Yusito, ywakaidi ni Matiya. 24 Niyo wamlombeza Mnungu wakagamba, “Zumbe kumanya fanyanyi za kila mnt'hu, ivo ukilagise ni yuhi mwa awa waidi uyo umsagule 25 adamanye ndima ya wigala ulosi hant'hu ha Yuda uyo ahalekaga niyo aita hant'hu awagilwe kunda.” 26 Niyo wadamanya usaguzi mwa waidi awo, naho asagulagwa andaga ni Matiya, naivo niyo awazigwa kunda hamwenga na wegala ulosi mlongo na yumwenga.