7
स्तिफनसं न्वचु ब्यूगु
1 अले दकलय् तःधंम्ह पुजाहारीं धाल --
“इमिसं धाःगु खँ खः ला?”
2 स्तिफनसं धाल -- “बाः धाये ल्वःपिं व दाजुकिजापिं, जिगु छकुचा खँ न्यनादिसँ। झी तापाःबाज्या अब्राहाम हारानय् वने न्ह्यः मेसोपोटामियाय् दनिबलय् दकलय् तःधंम्ह परमेश्वरं झायाः 3 थथे धयादिल -- ‘थःगु देश व थःलाःपिं मनूतय्त त्वःताः जिं धयाथाय् हुँ।’ * ७:२-३ उत १२:१ 4 अले व कल्दीतय्गु देश त्वःताः हारानय् च्वंवन। अबु सी धुंकाः परमेश्वरं वयात झीपिं आः च्वनाच्वनागु थासय् तये हल।* ७:४ उत ११:३१; १२:४
5 “परमेश्वरं वयात पलाः तयेत तकं जग बियामदी। अय्नं मचाखाचा हे मदुनिबलय् परमेश्वरं थ्व देश व अले वया सन्तानयात बी धकाः पा फयादिल।* ७:५ उत १२:७; १३:१५; १५:१८; १७:८ 6 छिमि सन्तानं मेगु देशय् वनाः च्वं वने माली, अले अन च्वंपिन्सं इमित दास यानाः प्यसः दँ तकं सास्ति याना तइ धकाः नं परमेश्वरं वयात धयादिल।* ७:६-७ उत १५:१३-१४ 7 अले गुगु जातिं इमित सास्ति यानातःगु खः इमिगु इन्साफ जिं हे याये। ‘अले इपिं अनं थन हे वयाः जितः आराधना याना च्वनी’ धकाः नं परमेश्वरं धयादिल।* ७:७ प्रस ३:१२
8 “थुकथं परमेश्वरं अब्राहामयात थःम्हं पा फयागु खँ लुमंके बीत म्हय् चिं तयेगु बाचा चिनादिल। अय्जूगुलिं अब्राहामं थः काय् इसहाकयात बुयाः च्यान्हु दुखुन्हु म्हय् चिं तयाबिल। इसहाकं नं थः काय् याकूबयात, अले याकूबं नं थः झिंनिम्ह काय्पिन्त थुकथं म्हय् चिं तयाबिल। याकूबया झिंनिम्ह काय् झी तापाःबाज्यापिं खः।”* ७:८ उत १७:१०-१४; २१:२-४; २५:२६; २९:३१–३५:१८
9 “थ्व हे तापाःबाज्यापिन्सं थः किजा योसेफयात स्वये मफयाः मिश्र देशय् मिया छ्वल। अले व अन दास जुयाच्वन। अथेसां परमेश्वर योसेफ लिसे दी।* ७:९ उत ३७:११,२८; ३९:२,२१ 10 वय्कलं वयात फुक्क दुःखकष्टं त्वःतकाः मिश्र देशयाम्ह जुजु फारोहया न्ह्यःने बुद्धि व भिंगु मति बियादिल। अले जुजुं वयात राजदरबारयाम्ह व मिश्र देशयाम्ह हाकिम यानाबिल।* ७:१० उत ४१:३९-४१
11 “अनं लिपा मिश्र व कनान देशय् अनिकाल जूगुलिं नये मखनाः मनूतय्त तसकं दुःख जुल। झी तापाःबाज्यापिनि नं नयेत हे नसा मन्त।* ७:११ उत ४२:१-२ 12 याकूबं मिश्र देशय् अन्न दु धयागु न्यनाः झी तापाःबाज्यापिन्त अन छ्वल। 13 निक्वः खुसि अन्न काःवंबलय् योसेफं थः दाजुकिजापिन्त म्हसीके बिल। अले फारोह जुजुं नं योसेफया जहानपिनिगु खँ सिल।* ७:१३ उत ४५:१,१६ 14 योसेफं थः अबु व फुक्क थःथितिपिन्त काय्के छ्वल। इपिं फुक्कं यानाः न्हयेन्याम्ह (७५) दु।* ७:१४ उत ४५:९-१०,१७-१८; ४६:२७ 15 याकूब फुक्कसित ब्वनाः मिश्र देशय् च्वं वन। याकूब व झी तापाःबाज्यापिं नं अन हे सित।* ७:१५ उत ४६:१-७; ४९:३३ 16 सीपिन्त शकेमय् यंकाः अब्राहामं हमोरपिन्के दां बियाः न्यानातःगु छकू जगय् थुनाबिल।”* ७:१६ उत २३:३-१६; ३३:१९; ५०:७-१३; यहो २४:३२
17-18 “परमेश्वरं अब्राहाम लिसे चिनादीगु बाचा पूवनिगु ई न्ह्यःने थ्यंकः वल। मिश्र देशय् योसेफयात म्हमस्यूम्ह न्हूम्ह जुजु मजुतले इस्राएलीत यक्व हे दयावल।* ७:१७-१८ प्रस १:७-८ 19 व हे जुजुं झी इस्राएलीतय्त स्वये मफयाः तसकं सास्ति याना तल। अले इमि ह्याउँ मस्तय्त नं स्यायेत वाके छ्वल।* ७:१९ प्रस १:१०-११,२२
20 “अबलय् हे मोशा बुल। थ्व मचायात परमेश्वरं तसकं यय्कल। स्वला तक वयात छेँय् हे लहिना तल।* ७:२० प्रस २:२ 21 मोशायात वाये यंकूबलय् फारोया म्ह्याय्नं कयाः थः काय् थें यानाः लहिनाः ब्वलंकल।* ७:२१ प्रस २:३-१० 22 थुकथं मोशां दरबारय् हे मिश्रतय्गु फुक्कं ज्ञान सय्के सीके यात। थुकथं मोशा ज्याय् नं खँय् नं सःस्यूम्ह जुया वल।”
23 “पीदँ दुबलय् वं थः मनू इस्राएलीतय्थाय् वने मास्ति वय्कल। 24 छन्हु वं छम्ह मिश्रीं छम्ह इस्राएलीयात दायाच्वंगु खन। वं उम्ह इस्राएलीयात बचय् यात अले बदला कयाः मिश्रीयात स्याना बिल। 25 परमेश्वरं जिगु पाखें इस्राएलीतय्त बचय् यानादी धयागु खँ इमिसं थुइकी धकाः मोशां मतिइ तःगु खः। इस्राएलीतय्सं धाःसा थ्व खँ मथू।
26 “कन्हय् खुन्हु निम्ह इस्राएलीत ल्वाना च्वंबलय् मोशा नं अन थ्यन। थ्व खनाः वं थथे धकाः इमित मिलय् यायेत स्वल -- ‘दाजुकिजा जुयाः नं थथे ल्वाना च्वनेगु ला?’
27 “ल्वापु थःम्ह मनुखं मोशायात थथे धकाः च्वत्यंक घ्वाना छ्वल -- ‘छन्त सुनां जिमि हाकिम व न्यायाधीश यानाः छ्वया हल? 28 म्हिगः व मिश्रीयात स्याः थें जितः नं स्याये मास्ति वः ला छु?’ 29 थ्व न्यनाः मोशा अनं बिस्युं वनाः मिद्यान देशय् च्वंवन। अन वया निम्ह काय्पिं दत।”* ७:२३-२९ प्रस २:११-१५* ७:२९ प्रस १८:३-४
30 “पीदँ दये धुंकाः मोशां सीनै पहाडया लिक्क मरुभूमिइ मि च्यानाच्वंगु झालय् छम्ह स्वर्गदूतयात खन। 31 थ्व खनाः व अजूचायाः स्वयेत न्ह्यःने वंबलय् परमप्रभुं थथे धयादिल -- 32 ‘जि छिमि तापाःबाज्यापिं अब्राहाम, इसहाक व याकूबया परमेश्वर खः।’ थ्व न्यनाः मोशां थररर खानाः ग्यानाः स्वये तकं मफुत।
33 “परमप्रभुं वयात हानं धयादिल -- ‘छ दनाच्वंगु थाय् पवित्रगु खः। उकिं छं थःगु लाकां त्वःति। 34 मिश्र देशय् च्वंपिं जिमि मनूतय्सं दुःखकष्ट सियाच्वंगु जिं स्यू। थःत जुयाच्वंगु कष्टं इपिं ख्वयाच्वंगु नं जिं ताः। अय्जूगुलिं इमित बचय् यायेत जि क्वहां वयागु खः। आः छन्त हे जिं अन छ्वयेत्यना।’* ७:३०-३४ प्रस ३:१-१०
35 “व हे मोशायात, गुम्हय्सित ‘छन्त सुनां जिमि हाकिम व न्यायाधीश यानाः छ्वया हल?’ धकाः मयय्कूगु खः, वयात हे इस्राएलीतय् थाय् परमेश्वरं च्यानाच्वंगु झालय् खने दुम्ह स्वर्गदूतपाखें हाकिम व छुत्कारा बीम्ह याना छ्वया हयादिल।* ७:३५ प्रस २:१४ 36 अले वं हे मिश्र देशय् अजूचायापुगु ज्या व चिं याना क्यनाः इस्राएलीतय्त अनं पित ब्वना हल। अथे हे वं लाल समुद्र व मरुभूमिइ पीदँ तक अजूचायापुगु ज्या व चिं याना क्यन।* ७:३६ प्रस ७:५; १४:२१; गन्ती १४:३३
37 “ ‘छिमि सन्तानपाखें हे परमेश्वरं जि थेंज्याःम्ह छम्ह अगमवक्ता छ्वयाहयादी’ धकाः इस्राएलीतय्त धया थकूम्ह मोशा हे ला खः नि।* ७:३७ व्य १८:१५,१८ 38 मरुभूमिइ सीनै पहाडय् स्वर्गदूतं वयात व इस्राएलीतय्त धाःगु परमेश्वरयागु खँ झी तापाःबाज्यापिन्त न्यंका जूम्ह नं मोशा हे खः।* ७:३८ प्रस १९:१–२०:१७; व्य ५:१-३३
39 “झी तापाःबाज्यापिन्सं मोशां धाःगु खँ मन्यंसे झन जक वयात तुं च्वत्यंक घ्वानाः मिश्र देशय् लिहां वनेगु मतिइ तयाः 40 हारूनयात थथे धाल -- ‘मिश्र देशं झीत पित ब्वना हःम्ह मोशा सित ला म्वात ला झीसं छुं मस्यू। झीगु न्ह्यः न्ह्यः वनेत द्यःत दय्कादिसँ।’* ७:४० प्रस ३२:१ 41 अले इमिसं द्वहंचाया मूर्ति दय्काः व हे मूर्तियात बां स्यानाः भ्वय् न्याय्कल। इपिं थःगु हे ल्हाःयागु ज्या खनाः लय्लय् ताल।* ७:४१ प्रस ३२:२-६ 42 अय्जूगुलिं परमेश्वरं इमित त्वःतादिल, अले इमित आकाशय् च्वंगु नगुतय्त हे पुजा याके बियादिल। थ्व हे खँ अगमवक्तातय्सं थथे च्वया थकूगु दु --
‘हे इस्राएलीत, पीदँ तक मरुभूमिइ
च्वनाबलय्
छिमिसं जितः बलि बियागु
दु ला?
43 मखु, छिमिसं मोलोख द्यःयागु खः
व रेफन द्यः धाःम्ह नगुयागु मूर्ति कुबिया जुल।
थ्व मूर्तित छिमिसं हे पुजा यायेत दय्कूगु खः।
अथे जूगुलिं जिं छिमित सजाँय बीत बेबिलोनं नं उखे छ्वये।’ ”* ७:४२-४३ आमो ५:२५-२७
44 “मरुभूमिइ झी तापाःबाज्यापिनिगु नापलाय्गु पाल दु। मोशा नाप खँ ल्हाना दीम्हय्सिनं धयादीकथं व नमुना क्यनादीगुकथं वं थ्व पाल दय्का थकूगु खः।* ७:४४ प्रस २५:९,४० 45 लिपा झी तापाःबाज्यापिन्सं थ्व पाल थः सन्तानयात बिल। अनं लिपा परमेश्वरं थ्व देशय् च्वंपिं जातजातियापिं मनूतय्त पितिना छ्वयादिल। अले यहोशूं थ्व देशयात त्याका काल। थ्व हे देशय् इमिसं पालयात नं हल। अबलय् निसें दाऊद जुजुया पालय् तकं व पाल अन हे च्वन।* ७:४५ यहो ३:१४-१७
46 “दाऊदयात परमेश्वरं यःगुलिं वं परमेश्वरयाके याकूबया परमेश्वरया निंतिं देगः दय्का बी धकाः बिन्ति यात।* ७:४६ २ शमू ७:१-१६; १ इति १७:१-१४ 47 तर वं दय्के धाःगु देगः वया काय् सोलोमनं दय्का बिल।* ७:४७ २ इति ३:१-७; १ राज ६:१-३८ 48 अय्जूसां दकलय् तःधंम्ह परमेश्वर मनूतय्गु ल्हातं दय्कूगु देगलय् च्वनादी मखु धकाः अगमवक्तातय्सं थथे च्वया थकूगु दु --
49 ‘स्वर्ग जि च्वनेगु थाय् खः,
अले पृथ्वी जिगु तुति तयेगु थाय् खः।
का धा सा, जितः छिमिसं
गज्याःगु देगः दय्का बीगु’ धकाः
परमप्रभुं न्यनादिल।
‘जिगु झासु लनेगु थाय् गन दु?
50 थ्व फुक्कं जिगु हे ल्हातं
दय्का तयागु मखु ला?’ ”* ७:४९-५० यशै ६६:१-२
51 “छिकपिं तसकं हे अतेरि, अले छिकपिनिगु नुगः तसकं छाः। छिकपिन्सं न्ह्याबलें पवित्र आत्मायागु खँ मन्यंसे थः तापाःबाज्यापिन्सं याःथें जक यानाच्वंगु दु।* ७:५१ यशै ६३:१० 52 छिकपिनि तापाःबाज्यापिन्सं अगमवक्ता सुयात जक दुःख मब्यूगु दु? धर्मीम्ह मनू झायादी तिनि धकाः धाःपिन्त नं इमिसं स्याना छ्वल। आः व हे धर्मीम्ह मनूयात नं छिकपिन्सं दुःख जक बियाः मगानाः धोखा बियाः स्यानाबिल। 53 स्वर्गदूततय् पाखें परमेश्वरं बियादीगु व्यवस्था काये खंपिं छिकपिं हे खः, अथेसां छिकपिन्सं उकियात मानय् मयाः।”
स्तिफनसयात स्याःगु
54 थ्व खँ न्यनेवं इमिसं तसकं तं पिकयाः वा न्ह्यल। 55 स्तिफनसं धाःसा पवित्र आत्मां जायाः स्वर्गय् थस्वःबलय् जल्ल थीम्ह परमेश्वर व वय्कःयागु जवय् येशू दना च्वनादीगु खनाः 56 थथे धाल -- “स्व, जिं स्वर्ग चाःगु व मनूया काय् परमेश्वरयागु जवय् दना च्वनादीगु खनाच्वना।”
57 थ्व न्यनाः इमिसं तसकं हालाः थःथःगु न्हाय्पं प्वाः तित। अले फुक्कं जानाः स्तिफनसयात हय्क्काः वन। 58 इमिसं वयात सालाः शहरं पिने यंकाः ल्वहँतं कय्कल। शाऊल धाःम्ह ल्याय्म्हम्ह मनू धाःसा ल्वहँतं कय्कूपिनिगु वसः स्वयेत पिवाः च्वनाच्वन।
59 इमिसं थथे ल्वहँतं कय्का च्वंबलय् स्तिफनसं थथे प्रार्थना यात -- “प्रभु येशू, जिगु आत्मा कयादिसँ।” 60 अले पुलिं चुयाः तःसलं हालाः धाल -- “प्रभु, इमिसं यानाच्वंगु पाप क्षमा यानादिसँ।” थुलि धयाः व सित।
*7:3 ७:२-३ उत १२:१
*7:4 ७:४ उत ११:३१; १२:४
*7:5 ७:५ उत १२:७; १३:१५; १५:१८; १७:८
*7:6 ७:६-७ उत १५:१३-१४
*7:7 ७:७ प्रस ३:१२
*7:8 ७:८ उत १७:१०-१४; २१:२-४; २५:२६; २९:३१–३५:१८
*7:9 ७:९ उत ३७:११,२८; ३९:२,२१
*7:10 ७:१० उत ४१:३९-४१
*7:11 ७:११ उत ४२:१-२
*7:13 ७:१३ उत ४५:१,१६
*7:14 ७:१४ उत ४५:९-१०,१७-१८; ४६:२७
*7:15 ७:१५ उत ४६:१-७; ४९:३३
*7:16 ७:१६ उत २३:३-१६; ३३:१९; ५०:७-१३; यहो २४:३२
*7:17-18 ७:१७-१८ प्रस १:७-८
*7:19 ७:१९ प्रस १:१०-११,२२
*7:20 ७:२० प्रस २:२
*7:21 ७:२१ प्रस २:३-१०
*7:29 ७:२३-२९ प्रस २:११-१५
*7:29 ७:२९ प्रस १८:३-४
*7:34 ७:३०-३४ प्रस ३:१-१०
*7:35 ७:३५ प्रस २:१४
*7:36 ७:३६ प्रस ७:५; १४:२१; गन्ती १४:३३
*7:37 ७:३७ व्य १८:१५,१८
*7:38 ७:३८ प्रस १९:१–२०:१७; व्य ५:१-३३
*7:40 ७:४० प्रस ३२:१
*7:41 ७:४१ प्रस ३२:२-६
*7:43 ७:४२-४३ आमो ५:२५-२७
*7:44 ७:४४ प्रस २५:९,४०
*7:45 ७:४५ यहो ३:१४-१७
*7:46 ७:४६ २ शमू ७:१-१६; १ इति १७:१-१४
*7:47 ७:४७ २ इति ३:१-७; १ राज ६:१-३८
*7:50 ७:४९-५० यशै ६६:१-२
*7:51 ७:५१ यशै ६३:१०