Ɛ̀fɛsɔ̀
ɔ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ tɔ̀ Pɔlɔ̀ andí bhàrʉwà
Yàrɨ́ bhàrʉwà ɔ̀ ɨ̀ nòtù ádrɔ̀drɔ̌ dhu tɨ́ dhu
Kas 19.1-41; 20.17-38 ɔ̀ ka kɔ́zʉ̀na dhu nɨ́ Pɔlɔ̀ adɨ̀ Àziyǎ-Ngba tɔ́ pbìrì ɔ̌ ádrʉ̀ngbǎ kɨgɔ̀ Ɛ̀fɛsɔ̀ ɔ̌ ɨ̀bhʉ atɔ tɨ́ dhu. Kòmbí ka karɨ́ ndɨ pbìrì àtɨ Tùrùkiyà tɨ́. Kǎdɨ̀ ndɨ kɨgɔ̀ ɔ̌ ndɨ́nɨ̌ ndɨ̀ ndʉnɔ tɨ́ Ídzì Màkʉ̌rʉ̀. Nɨ́ olù nyʉ́, mbɛ̀mbɛ̀ ɨwà azà kumì atɔ ʉ́dà Yěsù ka kʉ́gʉ̀ dhu-dzidɔ̌ rɔ́rɔ̀, kǎndí yàrɨ́ bhàrʉwà imbi ɔ̀ ndɨ̀ ndɨ́’ɨ̀ Rɔmà tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̀ rɔ́rɔ̀ (Ɛ̀fɛ 3.1; 4.1; 6.20) Ɛ̀fɛsɔ̀ ɔ̌ rɨ́’ɨ̀ kànɨsà mà, kǎ-gì rɔ̌ rɨ́’ɨ̀ kɔ́rɔ́ kànɨ́sá mànà tɔ̀ (Upf 1.11). Ɨ kànɨ́sá ɔ̌ ábhɔ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ nɨ’ɨ̀ ɨ̀nzɨ̌ nɨ́ Pbàyàhúdí.
Pɔlɔ̀ azè ndɨ̀tɛ̀ Ɛ̀fɛsɔ̀ ɔ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ tɔ̀ dhu nɨ́ ɨwà Kàgàwà údhě ndɨ̀ ndɔ́nzɨna dhu tɨ́ dhu. Wɛmbɛrɛ̀ tɨ́ nɨ́, Kàgàwà ózè ndɨ̀lɨ yà ndɨ̀ ndanzɨ̀ kɔ́rɔ́ dhu-tsí yà adzɨ̀ ɔ̌ arɨ́’ɨ̀ mà, ɔ̀rʉ̀-akpà ɔ̀ arɨ́’ɨ̀ mànà atdí alɛ kɛ̀lɛ̌, Krɨ́stɔ̀, rɔ̀nyʉ̀ idzi dɔ̀yá.
Ɔyɔ rɨ́ kìsě nɨ́, Pɔlɔ̀ azè pbàkrɨ́stɔ̀ ròkò atdínga ɔ̌, àdhàdhɨ̀ yà fɨ̀yɔ́ ípìrɔ̌nga-ɔwʉ́tá Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà alɛ tɨ́rɔ̀ nónzì ka dhu bhěyi.
Pɔlɔ̀ níidyi kàrɨ́ ɨ̀bhʉ ɔ́fɔ̀, ndɨ́nɨ̌ Yěsù ná’ù alɛ nʉ́gɛ̀rɛ̀ ɨ̀ ’òngò atdí alɛ nyʉ́ tɨ́ Kàgàwà tɔ̀ dhu nɨtɛ̀ tɨ́: yà nɨ́, Kànɨsà arɨ́’ɨ̀ àdhàdhɨ̀ alɛ-ngbɔ̀ bhěyi, Krɨ́stɔ̀ ràdʉ̀ ɨ̀’ɨ̀ ndɨ alɛ-dɔ dhu, Kànɨsà arɨ́’ɨ̀ àdhàdhɨ̀ ɨdza bhěyi, Krɨ́stɔ̀ ràdʉ̀ ɨ̀’ɨ̀ ndɨ ɨdza-pbɨdɔ̀ ɔ̀dɔ arɨ́ odu dhu, ndɨrɔ̀ nɨ́ Kànɨsà nɨ́ Krɨ́stɔ̀ bhà tsìbhálɛ bhěyi dhu.
Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ, dhu àkǎnà pbàkrɨ́stɔ̀ rùngbò ɨ̀, ’òkò atdíkpá fɨ̀yɔ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Krɨ́stɔ̀ mànà.
Bhàrʉwà-nyɨ̀tɨ̀ ka kóhù tɨ́ dhu
- Pɔlɔ̀ rɨ̌ Ɛ̀fɛsɔ̀ tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ nóvì dhu (1.1-2).
- Krɨ́stɔ̀-otù ɔ̌ Kàgàwà rɔ̌nzɨna pbɨ̀ndà alɛ tɔ̀ ídzìnga (1.3–3.21).
- Kàgàwà únzì alɛ nɨ̌ anzita nà àkǎ ɔ́fɔ̀ ɔ̌ dhu àkǎ kokò dhu (4.1–6.20).
- Pɔlɔ̀ rɨ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ òvì bhàrʉwà rǐku dɔ̀ná rɔ̀ ovìta nɨ̌ dhu (6.21-24).
1
Pɔlɔ̀ rɨ̌ Ɛ̀fɛsɔ̀ tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ nóvì dhu
(Kas 18.19-21; 19.1-7; 20.17)
1 Yàrɨ́ bhàrʉwà nàndǐ nɨ́ ɨma Pɔlɔ̀, yà Kàgàwà nyʉ́ azè rɨ̀’ɨ̀ Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà uvitatálɛ tɨ́ alɛ. Ma màndǐ dhu yà Ɛ̀fɛsɔ̀ tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̌ aróko Kàgàwà bhà alɛ, yà Yěsù Krɨ́stɔ̀ mànà ɨ̀ úngbò ɨ̀ nɨ̌ fɨ̀yɔ́ ungbòta ɔ̌ íkò pɔ́tsɔ́ alɛ tɔ̀. 2 Àlɛ̌ t’Ábanà Kàgàwà mà, àlɛ̌ tɔ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Yěsù Krɨ́stɔ̀ mànà nákǎ ’àso nyɨ̌, ’àdʉ̀ nyǎbhʉ nyǒkò màrʉ̀ngà ɔ̌ afíkʉ ɔ̀.
Krɨ́stɔ̀-otù ɔ̌ Kàgàwà rɔ̌nzɨna pbɨ̀ndà alɛ tɔ̀ ídzìnga
(Rɔm 8.15-17,28-30; 2Tɛ̀ 2.13-14; 2Tì 1.9-10)
3 Dhu àkǎ àlɛ̌ rìlè Kàgàwà, àlɛ̌ tɔ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Yěsù Krɨ́stɔ̀ t’Ábanà! Ka nɨ́ ndɨ àlɛ̌’ɨ náso ɔ̀rʉ̀-akpà ɔ̀ rɔ̀ ɨ̀rà alɛ-afí tɔ́ kɔ́rɔ́ asota-tɨdɔ̀ nɨ̌, Krɨ́stɔ̀ mànà àlɛ̌ kúngbò àlɛ̌ dhu-otù ɔ̌. 4 Ɨnzá ndɨ̀ ndàpɛ̀ yà adzɨ ɔ̀nzɨ rɔ́rɔ̀, Kàgàwà náavò àlɛ̌, àlɛ̌ rɨ̀’ɨ̀ pbɨ̀ndà alɛ tɨ́ Krɨ́stɔ̀-nyʉtsì. Kǎnzɨ̀ ndɨ dhu ndɨ́nɨ̌ àlɛ̌ koko tɨ́ ɨ̀lɨ̌lǎ alɛ tɨ́ ɔnzɨ̀ná, ndɨrɔ̀ ɨ̀mbǎ nzɛ́rɛ dhu tɨ́ ka kɔ́zʉ̀na ɔnzɨ̀ná dhu rɨ̌’ɨ̀ nyʉyatsì alɛ tɨ́, ndɨ̀ ndózè àlɛ̌ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀. 5 Kàgàwà náapɨ̀ àlɛ̌ mʉ̀hàngʉ́ ɔ̀ rɔ̀, àlɛ̌ rɨ̀’ɨ̀ pbɨ̀ndà inzo tɨ́ Yěsù Krɨ́stɔ̀-otù ɔ̌. Kǎnzɨ̀ dhu ndɨ dhu bhěyi àdhàdhɨ̀ ndɨ̀ nyʉ́ ndɨ̀ ndózè ka dhu bhěyi. 6 Nɨ́rɔ̀, àlɛ̌ kàkǎ àlɛ̌ rìlè Kàgàwà yà àlɛ̌ tɔ̀ kǐbho pbɨ̀ndà ídzìnga tɔ́ ádrʉ̀ngbǎnga-okú dɔ̀ rɔ̀. Kǐbho ka tɨ́rɔ̌rɔ̀, yà atdídɔ̌ ndɨ̀ ndazè Idhùnà-otù ɔ̌.
7 Krɨ́stɔ̀-azù-otù ɔ̌, Kàgàwà nʉ́ʉkɔlɔ àlɛ̌’ɨ nzɛ́rɛ dhu ɔ̌ rɔ̀, ndàdʉ̀ àlɛ̌ tɔ́ nzɛ́rɛnga nʉ́bà àlɛ̌ tɔ̀. Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ, Kàgàwà nɨ́ɨtɛ̀ pbɨ̀ndà ídzìnga tɔ́ ábhɔ̌nga àlɛ̌ tɔ̀, 8 ndìbhò dhu-ɔ̌nga t’óvòta mà, àkǎkǎ ɨnga t’ʉ́nɨta mànà àlɛ̌ tɔ̀. 9 Kǎbhʉ̀ àlɛ̌ rʉ̀nɨ ɔ̀dhʉ̌ ɔ̀ ndɨ̀ ndudhé dhu. Ndɨ dhu kǔdhé angyangyɨ pbɨ̀ndà ídzìnga ɔ̌ ndɨ̀ ndɔnzɨya tɨ́ Krɨ́stɔ̀-otù ɔ̌. 10 Ndɨ Kàgàwà udhé dhu nɨ́, yà ndɨ̀ ndakɔ̀ kàsʉmɨ̀ ɔ̌, ndɨ̀ ràrɨ̌ yà ndɨ̀ ndabhɔ̀lɔ̀ kɔ́rɔ́ dhu-tsí, kǎkà ɔ̀rʉ̀-akpà ɔ̀ arɨ́’ɨ̀ mà, yà adzɨ ɔ̌ arɨ́’ɨ̀ mànà-tsʉ̀ núndǔ, Krɨ́stɔ̀ rɔ̀nyʉ̀ idzi dɔ̀yá.
11 Ndɨrɔ̀ Krɨ́stɔ̀-nyʉtsì, Kàgàwà níibho wà yà ndɨ̀ ndudhé mǎ moko tɨ́ kàmǎna tɨ́ dhu fǎkà, ndòvò mǎ angyangyɨ yà ndɨ̀ nyʉ́ ndɨ̀ ndudhé ka dhu bhěyi. Kǎnzɨ̀ kɔ́rɔ́ ɨ dhu, àdhàdhɨ̀ ndɨ̀ ndudhé ka ndɨrɔ̀ ndɨ̀ ndazè ka dhu bhěyi. 12 Nɨ́rɔ̀, yà wɛmbɛrɛ̀ t’álɛ tɨ́ mǎ mɨ’ɨ̀ Krɨ́stɔ̀ dɔ̌ atdyúya nɨ́lɨ alɛ tɨ́ rɔ̀, mǎ màkǎ mǐlè Kàgàwà bhà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ awáwʉ̀.
13 Nyɨ̌ mà átɔ̀, nyɨ̌ nyitdègu obhónga tɔ́ màkʉ̌rʉ̀ ɨ̀rɨ, nɨ́ nyɨ̌ nyadʉ̀ Krɨ́stɔ̀ ná’ù. Ndɨ màkʉ̌rʉ̀ nɨ́ Kàgàwà bhà Ídzì Màkʉ̌rʉ̀ yà ɔ̀gʉ̀ nibho fʉ̌kʉ̀. Ndɨrɔ̀, Kàgàwà adʉ̀ Ɨ̀lɨ̌lǎ-Alafí yà ndɨ̀ ndakɔ̀ fɨ̀ndá làká níbhò fʉ̌kʉ̀, rɨ̀’ɨ̀ pbɨ̀ndà alɛ tɨ́ nyɨ̌ nyɨ́’ɨ̀ dòtsí dhu ɨ̀tɛ̀ rɨ́ pbɨ̀ndà ize tɨ́. 14 Wɔ̀ ndɨ Ɨ̀lɨ̌lǎ-Alafí nɨ́ ndɨ rɨ́ dhu ɨ̀tɛ̀ àlɛ̌ rabáya ongyéngá* 1.14 Ndɨ ongyéngá nɨ́ ɔ̀gʉ̀ mà, dhòdhódhónga tɔ́ ípìrɔ̌nga mà, ngʉ̌kpà dhu-tsí mànà., yà pbɨ̀ndà alɛ tɔ̀ Kàgàwà akɔ̀ fɨ̀ndá làká ongyéngá nzínzì ɔ̌. Àlɛ̌ kabáya ka Kàgàwà rɨ̌ àlɛ̌’ɨ nʉ́wʉ̌ dòtsí nzɛ́rɛnga ɔ̌ rɔ̀ nɨ́nganɨ́. Nɨ́rɔ̀, àlɛ̌ kàkǎ àlɛ̌ rìlè Kàgàwà bhà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ awáwʉ̀.
Pɔlɔ̀ rɨ̌ ndɨ̀tsɔ̀ Ɛ̀fɛsɔ̀ tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̌ pbàkrɨ́stɔ̀ dɔ̌ dhu
(Fìl 2.9-11; Kɔ̀l 1.3-6,9-13,18-19; 1Pɛ́ 1.3-4)
15 Kàgàwà ɔ́nzɨ̀ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀ nɨ́ ndɨ, yà ma mɨ́rɨ̀ná nyɨ̌ nyá’ù Ádrʉ̀ngbǎlɛ Yěsù tɨ́ dhu mà, nyɨ̌ nyózè Kàgàwà bhà alɛ kɔ́rɔ́ tɨ́ dhu mànà rɔ̀, 16 ma márɨ́ nyɨ̌rɛ̀ pbàkà ɨtsɔ̀ta ɔ̌, ndɨrɔ̀ ma márɨ́ nzɨ̌ mɨngyɛ̌ ɔ̀tsɔ̀ àbhʉ̌ ma mɨ́ Kàgàwà tɔ̀ okúkʉ dɔ̀ rɔ̀ rɔ̀. 17 Ma mɨ́ mɨtsɔ̀ yà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ awáwʉ̀ nà arɨ́’ɨ̀ àlɛ̌ t’Ábanà, àlɛ̌ tɔ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà Kàgàwà rɔ̌, ndɨ́nɨ̌ dhu-ɔ̌nga t’óvòta tɔ́ pbɨ̀ndà Alafí nabhʉ̀ tɨ́ fʉ̌kʉ̀. Ndɨ Alafí rɨ̌ Kàgàwà ɨ̀tɛ̀ fʉ̌kʉ̀, ndàdʉ̀ àbhʉnà nyʉ̌nɨ mběyi nyʉ́. 18 Ma mɨ́ mɨtsɔ̀ Kàgàwà rɔ̌, ndɨ́nɨ̌ fʉ̀kʉ́ ɨrɛ̀ta-nyɨ̀kpɔ́ nʉngbɛ tɨ́. Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ kǔnzì nyɨ̌ ndɨ́nɨ̌ nyɨ̌ nyʉnɨ tɨ́ yà nyɨ̌ nyʉ́lɨ atdyúkʉ dɔ̀yá dhu, nyǎdʉ̀ yà pbɨ̀ndà alɛ tɔ̀ kɨ̌lɨ dhu-tsí tɔ́ ʉ̀yʉ̌ya ongyéngá nʉ́nɨ̌. 19 Ndɨrɔ̀, nyɨ̌ nyɨ́ ɨ̀ngbà dhu bhěyi màtɨ́ kàbhà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ náarɨ́’ɨ̀ ádrʉ̀ngbǎ nyʉ́ àlɛ̌ tɔ̀ dhu nʉ́nɨ̌, yà ka àlɛ̌ ká’ù rɔ̀. Ndɨ pbɨ̀ndà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ Kàgàwà ɨ́tɛ̀ ɔbɨ nyʉ́ nà, 20 yà Krɨ́stɔ̀ ndɨ̀ ndabhʉ̀ rɨ̀ngbɛ̀ ndɨ̀ ɔvɛ-bvʉ̀ rɔ̀, ndàdʉ̀ àbhʉnà ràdɨ pbɨ̀ndà fangà dɔ̀nǎ rɔ̀ ɔ̀rʉ̀-akpà ɔ̀ ɔ̀ná kàsʉmɨ̀ ɔ̌. 21 Ányɨ̀ nga nɨ́ ndɨ, Kàgàwà ɨ́lɨ Krɨ́stɔ̀ kɔ́rɔ́ màlàyíká mà fɨ̀yɔ́ kámá mànà dɔ̌, yà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ nà arɨ́’ɨ̀ kɔ́rɔ́ alɛ dɔ̌, ndɨrɔ̀ kɔ́rɔ́ ádrɔ̀drɔ̌ pbàkámá dɔ̌. Ndɨrɔ̀ Kàgàwà ɨ́lɨ ka kɔ́rɔ́ ɔvɔ, yà ɔ̀vɔ ka kádʉ̀ ɔ̀vɔ̀nà kòmbí màtɨ́, ndɨrɔ̀ olù màtɨ́ ka kɔvɔya dɔ̌. 22 Kàgàwà ábhʉ wà Krɨ́stɔ̀ rɔ̀bɛ̀ kɔ́rɔ́ dhu-tsí-dɔ, ndàdʉ̀ kɨ̀lɨ rɨ̀’ɨ̀ Kànɨsà-dɔ̀tsirɔ̀ tɨ́. 23 Kànɨsà nɨ́ Krɨ́stɔ̀-ngbɔ̀. Krɨ́stɔ̀ arádɨ ngbùlǔna nyʉ́ nà Kà-nyʉtsì, Kàgàwà ràdʉ̀ àdɨ ngbùlǔna nyʉ́ nà Krɨ́stɔ̀-nyʉtsì.