Sulat Pablo Para Ki
Tito
Pauna Na Mga Ambal Parti Ta Yi Na Libro Na Tito
Yi na libro pasulat Pablo para ki Tito na gadumala ta mga gatipon-tipon na gatuo naan ta pulo Creta. Bag-o gaumpisa Tito ta pagdumala ta mga gatuo, gaduma kanen daw gatabang ki Pablo ta pagsugid ta miad na balita. Tito an bakod gid iya na tabang ki Pablo daw masaligan kanen an ta mga ubra naan ta mga gatipon-tipon na gatuo naan ta lain-lain na mga lugar. Papabilin Pablo kanen an naan ta Creta na isya ta mga pulo naan ta Dagat Mediteraneo aged magdumala ta mga gatipon-tipon na gatuo. Ta yon man na timpo tama na mga Judio gaistar naan ta Creta.
Naan ta yi na libro may tallo na impurtanti na tupiko. Una na tupiko, pagpademdem Pablo ki Tito daw ino batasan na igo ta mga gapanguna ta mga gatipon-tipon na gatuo, labi en gid mga gapanguna ta mga gatuo naan ta Creta tak tama na mga gatuo naan ta Creta na iran na batasan ula pa gabag-o.
Pangarwa na tupiko, paglaygay Pablo ki Tito daw ino itudlo naan ta lain-lain na mga gatuo paryo ta mga manakem na mama, mga manakem na bai, mga batan-en na mama daw mga suguon.
Pangallo na tupiko, paglaygay Pablo ki Tito parti daw ino batasan na igo ta mga gatuo, labi en gid na dapat na pirmi danen an alisto na magbuat ta mga miad. Dapat man na dili danen an mag-ambal ta malain kuntra ta duma na mga ittaw daw dili man manggulo.
Mga Tupiko Naan Ta Libro Na Tito
1. Pagpangamusta Pablo (1:1-4)
2. Ambal Pablo parti ta batasan na igo ta mga gapanguna ta mga gatipon-tipon na gatuo (1:5-16)
3. Ambal Pablo parti ta igo na tudlo (2:1-10)
4. Dayad kabebet-en ta Dyos daw gusto din na maluwas tanan na mga ittaw (2:11-15)
5. Batasan na igo ta mga gatuo (3:1-11)
6. Katapusan na mga laygay (3:12-15)
1
Pagpangamusta Pablo
Yaken Pablo na manugsirbi na iya ta Dyos daw isya a man ta mga apustulis Jesu-Cristo. Ake na katengdanan magtabang ki kyo na mga papili ta Dyos. Gatabang a ki kyo aged maglig-en pa gid inyo na pagtuo ki Cristo daw magdugang inyo na pag-intindi ta kamatuuran na tudlo para magsunod kaw pa gid ta batasan na igo ta liag ta Dyos. Tenged nlaman ta en kamatuuran parti ta pagtuo ki Cristo, gasalig ki ta Dyos na may anen ki kabui na ula katapusan na iya na papangako alin pa ta una daw nlaman ta na kanen an ula gid gabula. Anduni, Dyos an na ate na manluluwas, papasugid din en naan ta mga ittaw kamatuuran an parti ta pagtuo ki Cristo tak abot en timpo na patirmino din. Papasugid din kamatuuran an paagi ta ake na pagsugid ta minsai na pasalig din ki yaken tenged ta ake na katengdanan na alin ki kanen.
Gapangamusta a ki kaon Tito na pabilang ko na matuod ko na bata daw paryo ko man na gatuo.
Kabay pa na mabaton no mga kaayaran daw katawwayan na alin ta Dyos Amay daw alin ki Jesu-Cristo na ate na Manluluwas.
Batasan Na Igo Ta Mga Gapanguna Ta Mga Gatipon-tipon Na Gatuo
Na galin a kan-o dyan ta Creta yan, pabilin ta kaw dyan aged tapuson no mga ubra na ula pa natapos daw paryo ta ambal ko ki kaon, naan ta tanan na banwa na may mga gatipon-tipon na mga gatuo magpili ka naan ki danen daw kino mga magpanguna. Daw kino pilien no na magpanguna, dapat dayad iya na batasan aged ula may masaway ki kanen. Dapat na isya nang iya na sawa daw ula duma na bai ta iya na kabui. Dapat na iya na mga bata mga gatuo man ki Cristo daw dayad iran na batasan na ula may maambal na danen an gapagusto nang ta mga ubra na dili dayad o ula gapasakep ta iran na ginikanan. Impurtanti na dayad batasan ta ittaw na magpanguna ta mga gatipon-tipon na gatuo tak iya na ubra pasalig ta Dyos ki kanen. Gani, dapat kanen an dili ittaw na gusto na pirmi iya nang na liag masunod an. Dapat dili lipo iya na nakem, dili kanen an palainem, dili abtik lima din na maniro daw ula kanen gagamit ta malain na paagi aged makakwarta nang. Dapat na nalipay kanen an ta pagbaton ta mga ittaw na giling ta iya na balay, nalipay man ta pagbuat ta mga miad, malam kanen magpegeng ta iya na kaugalingen, matareng kanen an, iya na batasan igo ta ittaw na iya ta Dyos daw dili man kanen an madala ta iya na kaugalingen na liag. Dapat lig-en iya na pagpati ta miad na balita parti ki Cristo na pasugid ki kanen kan-o aged mapalig-en din nakem ta mga gatuo paagi ta igo na tudlo parti ta ate na papatian bilang mga gatuo ki Cristo daw masabat din man mga ittaw na gambal kuntra ta ate na papatian.
10 Impurtanti gid na mga pilien no an na magpanguna may sarang ta pagsabat tak tama na mga gatuo dyan naan ta Creta na ula gapasakep naan ta mga may uturidad daw sikad mambal ta ula pulos. Tama man ki danen sikad manluko labi en gid mga gatuo na Judio na ta iran na pagpati mga dili-Judio na gatuo ki Cristo kinanglan magsunod ta mga kaugalian ta mga Judio na impurtanti gid pagbuat an ta tanda naan ta lawa.* Tanda na pasambit naan ta birsikulo dyis, daw naan ta Inglis paumaw na ‘circumcision’. Pwidi nyo mabasa parti ta tanda naan ta lawa naan ta Mga Ambal Na Pasaysay. 11 Kinanglan na tapnaen no danen an na dili en magtudlo tak ta iran na pagtudlo ta dili matuod, may mga pamilya na gatalikod ta pagtuo ki Cristo. Iran na tuyo makagayya tak gagamit danen an ta malain na paagi aged makakwarta nang. 12 Isya na taga-Creta na bantog na prupita anay pa sa may ambal parti ta malain na batasan ta mga taga-Creta. Ambal din, “Mga taga-Creta sikad magbula daw iran na batasan paryo ta pintas na mga ayep. Tamad danen an mag-ubra, piro daw uras ta kaan, iran laban.” 13 Asta anduni matuod ambal an ta iran na prupita parti ta mga taga-Creta. Gani, ambalan no gid mga ittaw an na gatudlo ta dili matuod para magsunod danen ta igo na tudlo parti ta ate na papatian bilang mga gatuo ki Cristo. 14 Ambalan no man danen an na dili en magpati ta mga isturya na imo-imo nang ta mga Judio daw mga sugo ta mga ittaw na dili miag na magpati ta kamatuuran parti ta pagtuo ki Cristo. 15 Mga ittaw na gatuo daw limpyo iran na isip, tanan na betang pabilang danen na “limpyo” na yon man dili bawal kan-enen o gamiten. Piro, mga ittaw na ubos mga malain naan ta iran na isip daw ula man gatuo, tanan na mga betang pabilang danen na “dili-limpyo” na yon man bawal kan-enen daw gamiten. Dili en danen an malam daw ino miad o malain daw ula danen nakunsinsya ta iran na mga buat na malain. 16 Gambal danen an na gapati danen ta Dyos, piro papakita danen na iran na pagpati dili matuod tenged ta malain danen na mga buat. Malain gid iran na batasan daw ula danen gatuman ta Dyos daw ula man danen sarang na magbuat ta mga miad.

*1:10 Tanda na pasambit naan ta birsikulo dyis, daw naan ta Inglis paumaw na ‘circumcision’. Pwidi nyo mabasa parti ta tanda naan ta lawa naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.