A Velenga Kamumu ne Isu Kristo i Herea e
Mateo
A Nita Vakalohoka
Mateo
E Mateo a apostolo i herea a Velenga Kamumu iea. E Mateo a bakovi ni bole a takis na tahuna e Isu i galea ge ramaia (9:9-13). Muri e Isu i vulakia ge ia tara apostolo, ra ri ala ravulu a polona i rua. E Mateo a bakovi o Iuda. A rana tara e Levi (Markus 2:14-15).
E Mateo i herea a raukea iea na parava ranga na nilobona senturi i taku (50-100 AD), i mata manga na kurukuruna e 60-70 AD.
E Mateo i here lakea ne huriki a kabu vona, re huriki a Iuda. Na Velenga Kamumu iea e Mateo i taki ranga ngava i tabuli na Ngava Dagi hosi, ra i bele muholi ne Isu. Na Ngava Dagi karaba e Mateo i taki a maka ngava na ngava dagi hosi i kupo hateka na buk ranga. A ni tubu na Velenga Kamumu iea, e Mateo i vakasiri e Isu i valai na kabu ne Iuda. I here tabu maea, “E Isu ia e tune David.”
E Mateo i ngaru ni vakasiri e huriki a Iuda ne Isu Kristo ia a Mesaia, ra viri a Vure i vulakia ge korimule e huriki a bakovi a ngatavine vona. E huriki a propet na Ngava Dagi hosi ri taki a Vure ge rudu vilia e Kristo, ge korimule e huriki a Israel. Na Ngava Dagi karaba, e Mesaia i manga “e Kristo.” E Mateo i here na Velenga Kamumu iea a nimadene Isu, a leho i rata, ra ri ta vona e huriki a propet na Ngava Dagi hosi i bele muholi.
1
E Huriki a Vuhune Isu
(Lukas 3:23-38)
1 * Vuh 22:18; 1Sto 17:11E huriki a vuhune Isu Kristo, a hamone Davit, a hamone Abraham.
2 E Abraham e tamane Isak.
E Isak e tamane Iakop.
E Iakop e tamane Iuda, turana e huriki e turana mai.
3 * Vuh 38:29-30; Rut 4:18-22E Iuda e tamane Peres rua e Sera, e kinane rua e Tamar.
E Peres e tamane Hesron.
E Hesron e tamane Ram.
4 E Ram e tamane Aminadab.
E Aminadab e tamane Nason.
E Nason e tamane Salmon.
5 * Rut 4:13-17E Salmon e tamane Boas, e kinana e Rahap.
E Boas e tamane Obed, e kinana e Rut.
E Obed e tamane Iesi.
6 * 2Sam 12:24E Iesi e tamane Davit, a hariki.
E Davit e tamane Solomon, e kinana e girihine Uria.
7 E Solomon e tamane Rehoboam.
E Rehoboam e tamane Abisa.
E Abisa e tamane Asa.
8 E Asa e tamane Iehosapat.
E Iehosapat e tamane Ioram.
E Ioram e tamane Usia.
9 E Usia e tamane Iotam.
E Iotam e tamane Ahas.
E Ahas e tamane Hesekia.
10 E Hesekia e tamane Manase.
E Manase e tamane Amos.
E Amos e tamane Iosaia.
11 * 2Ki 22:1–24:20; 2Sto 36:10; Jer 27:20E Iosaia e tamane Iekonaia turana e huriki e turana mai na tahuna e huriki a Babilon ri lakavu e huriki a Israel, ri turari ria lakea o Babilon.
12 * Esr 3:2Muri ne huriki a Israel ri made o Babilon:
E Iekonaia e tamane Siltel.
E Siltel e tamane Serubabel.
13 E Serubabel e tamane Abiud.
E Abiud e tamane Eliakim.
E Eliakim e tamane Asor.
14 E Asor e tamane Sadok.
E Sadok e tamane Akim.
E Akim e tamane Eliud.
15 E Eliud e tamane Eleasar.
E Eleasar e tamane Matan.
E Matan e tamane Iakop.
16 E Iakop e tamane Iosep, e girihine Maria, ra i podea e Isu, ra ni gale e Kristo.
17 E huriki e kabune Isu, i vakatubu ne Abraham i valai ne Davit, ri ala ravulu a polona i va.
Ne Davit i valai na tahuna ri dili o Babilon, ri ala ravulu a polona i va.
Pali ne Babilon i valai na tahuna e Kristoa* E Kristo a nita Hibru i manga i maea, A Viri a Vure i vulakia ge korimule e huriki. ni poda, ri ala ravulu a polona i va.
E Isu Ni Poda
(Lukas 2:1-7)
18 * Luk 1:27,35A nipodane Isu Kristo i bele maea: E kinana, e Maria, ni habikari ne Iosep ge girihina. Pali i uka ma ru parangi ma, ni matakilaka vona i singou na Hanu Kiripiripi. 19 E girihina, e Iosep, a bakovi kiripiripi. I koi ni vakamaruhua na matane huriki, lakea i luhoi ni pile kapiloho kunanea. 20 I tabana ni luhoi ni rata mavonga, lakea a agelo ne Bakovi Dagi i bele vona na vurena, i ta maea, “Iosep, hamone Davit, naha ni mangenge ni bolena e Maria ge girihimu, a vuhuna a maki i bele vona, i valai na Hanu Kiripiripi. 21 * Luk 1:31; 2:21 Bara i podea a koma bakovi. O vunua ge Isu,† E Isu, na nita Grik i manga e Iosua. A pelegona i manga i maea, E Bakovi Dagi i korimule hita. a vuhuna bara i korimule e huriki a kabu vona na naro hale ne ria.”
22 A maki nga ri bele, ge bele muholi a ngavane Bakovi Dagi i taki e huriki a propet vona hosi, i ta maea, 23 * Ais 7:14 “A sirula bara i singou tavula, i podea a koma bakovi, bara ni gale e Emanuel.” A pelegona a ngava e Emanuel i maea, “A Vure i made turane hita.”
24 Na tahuna e Iosep i hadongo, i muri mai a ngavana agelo ne Bakovi Dagi. I tulia e Maria ge girihina, ru lakea na tanga. 25 * Luk 2:21Pali i uka ma i mahita turana, i harena na tahuna e Maria i podea a koma bakovi vona. Lakea e Iosep i vunua a rana e Isu.
*1:3: Vuh 38:29-30; Rut 4:18-22
*1:6: 2Sam 12:24
*1:11: 2Ki 22:1–24:20; 2Sto 36:10; Jer 27:20
*1:12: Esr 3:2
*1:17: E Kristo a nita Hibru i manga i maea, A Viri a Vure i vulakia ge korimule e huriki.
†1:21: E Isu, na nita Grik i manga e Iosua. A pelegona i manga i maea, E Bakovi Dagi i korimule hita.
*1:23: Ais 7:14