MARKOS
KAG MGA PAUNANG BISAYA TUNGOR SA MAADONG BALITA NAK GINGSUYAT NI
MARKOS
Kaling Maadong Balita ay ingsuyat ni Markos nak ingtatawag rang Juan Markos, mga 21-31 tuig pagkatapos sa kamatayon ni Hesus. (Kali ay ingbibilang nak 51-61 A.D.) Sida ay pakaisa ni Bernabe nak usang manugbulig ni Apostol Pablo sa pagpalapnag it Maadong Balita. Si Juan Markos ra ay naging kaibahan ni Pedro sa ida pagbantala. (Bin. 12:12,25; 15:37-39, ag iba pa.)
Halos tanang parti it kaling Maadong Balita ay makikita ra sa mga ingsuyat nina Mateo ag Lukas. Sa pagmuyat it ibang mga maayam sa Bibliya, sinra ay nagpapatey nak kag ida ingsuyat ay para ruto sa mga tawo nak ingpapahirapan dahil sa inra pagtu-o kang Hesus. Mas ingtaw-an ni Markos it balor kag mga ginghimo ni Hesus kisa sa Ida mga ingbisaya.
It katong mayungotey magtunga-tunga kaling libro ay gingpauna it bisaya ni Hesus kag tungor sa Ida paabuton nak kamatayon ag pagkabanhaw. Makikita ra rili kag rakong kahangit kang Hesus it mga Punong Saserdote ag iba pang mga pinuno it mga Hudyo, nak tong huli ay imaw kag nagraya sa Ida sa kamatayon.
Kag tungor sa mahaba ag malip-ot nak pagtapos it kaling libro [Markos 16:9-20.], ay ingsisiling it mga maayam sa Bibliya nak kali ay ingsuyat kuno it iba, buko mismo si Markos.
KAG SUYOR IT MARKOS
Si Juan nak Manugbawtismo 1:1-8
Kag Pagbawtismo ag Pagtintar kang Hesus 1:9-13
Kag Ministeryo ni Hesus sa Galileya 1:14—6:13
Kag Pagmatay kang Juan nak Manugbawtismo 6:14-29
Kag Ministeryo ni Hesus sa Palibot it Galileya 6:30—9:38
Kag Pagpanaw ni Hesus pa-Hudeya 10:1—10:52
Kag Huling Ministeryo ni Hesus sa Herusalem 11:1—14:42
Kag Pagtiis it Maramong Hirap ni Hesus ag Ida Kamatayon 14:43—15:47
Kag Pagkabanhaw ag mga Pagpakita Liwat ni Hesus 16:1-8 [9-20]
Kag Maadong Balita Tungor kang Hesu-Kristo nak Gingsuyat ni
MARKOS
1
SI JUAN NAK MANUGBAWTISMO
(Mateo 3:1-12; Lukas 3:1-18; Juan 1:23,26-27)
1 Imaw kali kag pagtuna it Maadong Balita* 1:1 o “Ebanghelyo.” nahanungor kang Hesu-Kristo nak Anak it Dios.
2 It katong una pa ay gingsuyat ni Propeta Isaias kaling mga bisaya it Dios sa Ida Anak,
“Apaunahon Nako sa Imo kag Ako suguon,
nak imaw kag mahanra it Imo arayanan.Ӡ 1:2 Mal. 3:1.
3 “Sida katong nagbabantala it makusog sa mayangkag nak kabukiran nak nagsisiling,
“ ‘Ihanra ninro kag arayanan it Gino-o,
Tadlunga kag Ida mga rayanan.’ ”‡ 1:3 Isa. 40:3.
4 Natupar kali it katong nagpagto si Juan nak Manugbawtismo sa mayangkag nak kabukiran, ag hagto sida nagbabantala nak kag mga tawo ay dapat maghinuysoy ag magpabawtismo agor apatawaron it Dios kag inra mga kasal-anan.
5 Ag maramong tawo halin sa bug-os nak probinsya it Hudeya ag maramong taga-Herusalem ay nagpipinagto sa ida. Ingpahadag anay ninra kag inra mga kasal-anan bag-o ingbabawtismuhan sinra ni Juan sa Suba it Jordan.
6 Kag gingsusuksok yang ni Juan ay baro nak human sa yinayang balahibo it kamelyo ag kag Ida panghagkos ay human sa anit it hadop, ag kag ida gingkakaon ay mga apan-apan ag rugos.§ 1:6 Basaha ra sa 2 Hari 1:8.
7 Kali kag ida perming ingwawali, “Sa paabuton ay inggwa it usang maabot nak mas yabaw pa kisa sa ako, ag aber magyuhor agor hubaron kag higot it Ida sandalyas ay buko ako angay. 8 Ingbabawtismuhan nako kamo sa tubi, pero Sida kag mabawtismo sa inro it Ispirito Santo.”* 1:8 Kali ay natupar sa Bin. 2:3-4.
KAG PAGBAWTISMO AG PAGTINTAR KANG HESUS
Kag Pagbawtismo kang Hesus
(Mateo 3:13—4:11; Lukas 3:21-22; 4:1-13)
9 It katong hagto pa si Juan sa Suba it Jordan, si Hesus ay nagpagto ra ruto halin sa banwa it Nazaret† 1:9 Kag banwa it Nazaret ay waya yaki namitlang sa Yumang Kasuyatan. Ag aber kag bisaya nak “taga-Nazaret” (o “Nazarenhon”) ay waya namitlang sa pagbisaya it mga propeta. Sa isip it karamuang mga maayam sa Bibliya kag pag-istar ni Hesus sa Nazaret ay katuparan it inra mga ingbisaya nak kag ingpromisang Kristo ay asikwayon ag atrataron it mayain. Makikita nato sa Juan 1:46 nak kag inra paggamit it bisayang “taga Nazaret” ay inra inggagamit bilang pag-insulto kang Hesus. Ugaling, inggwa it ibang mga maayam sa Bibliya nak nagsisiling nak kag bisayang “Nazaret” ay halin sa Hebreo nak “netser” nak kag gustong bisayahon ay “sanga” (Basaha sa Jer. 23:5; Zac. 3:8 ag Isa. 11:1-2.) nak kag ingpapatungran it kali ay kag ingpromisang Kristo. sa Galileya. Pag-abot Nida ruto, nagpabawtismo ra Sida kang Juan. 10 Pagkatapos it bawtismo kang Hesus, katong nagtatakasey Sida sa tubi, sa nak raan nakita Nida nak nagbuka kag langit, ag nagbaba sa Ida kag Ispirito Santo tuyar sa usang salumpati. 11 Ag inggwa't usang Boses halin sa langit nak nagsiling, “Ikaw kag Ako pinalanggang Anak, ag sa Imo ay rako kag Ako kamuot.”‡ 1:11 Basaha ra sa Sal. 2:7 ag Isa. 42:1.
Kag Pagtintar ni Satanas kang Hesus
(Mateo 4:1-11; Lukas 4:1-13)
12 Pagkatapos it bawtismo kang Hesus, sa nak raan ay ingpilit Sida it Ispirito Santo nak magpagto pa sa mayado ag mayangkag nak kabukiran. 13 Ag ruto Sida gitiner sa suyor it kwarentang adlaw nak ingtitintar ni Satanas. Ruto ay inggwa it mga ilahas nak hadop, pero kag mga anghel kag nag-aasikaso sa Ida.
KAG MINISTERYO NI HESUS SA GALILEYA
Kag Pagtuna it Pagtudlo ni Hesus sa Galileya
(Mateo 4:12-17; Lukas 4:14-15)
14 Pagkarungog ni Hesus nak napriso si Juan nak Manugbawtismo, nagbalik Sida sa probinsya it Galileya ag ruto Sida nagwali it Maadong Balita halin sa Dios. 15 Siling Nida sa mga tawo, “Imawey kali kag panahon ag mayungotey kag paghari it Dios.§ 1:15 o “gingharian it Dios.” Kung kausa pag nagsiling nak gingharian it Dios o gingharian it langit, kag gustong bisayahon ay kag “paghari it Dios” sa kabuhi it mga tawo, ag kung kausa ra ay kag langit kung hariin kag Dios ay naghahari. Kada maghinuysoyey kamo ag magtu-o sa Maadong Balita.”
Kag mga Unang Disipulos nak Ingtawag ni Hesus
(Mateo 4:18-22; Lukas 5:1-11)
16 Usang adlaw, habang nagpapanaw si Hesus sa habig it Ragat it Galileya, nakita Nida kag ruhang tawo nak kag mga ngayan ay si Simon ag si Andres nak ida manghor. Sinra ay nagpapangyada dahil mangingisra sinra. 17 Ing-ayaba sinra ni Hesus, “Maley! Sunor kamo sa Ako! Atudluan Nako kamo kung pauno makaraya it mga tawo nak masunor sa Ako.” 18 Sa nak raan ingbadaan ninra kag inra pagpangisra ag nagsunor sa Ida.
19 Nagpadayon sina Hesus sa pagpanaw, ag sa medyo unhan ay inggwa ray sinra it nakita nak magmanghor nak sina Santiago ag Juan nak mga anak ni Zebedeo. Sinra ay asa inra rayapang nak nagtatahi it inra lambat. 20 Ging-ayaba ra nak raan sinra ni Hesus nak magsunor sa Ida. Ag nagsalta sinra sa rayapang ag inra ingbilin kag inra tatay nak si Zebedeo ruto kaibahan kag mga grumiti, bag-o nagsunor sinra kang Hesus.
Kag Pagpaado ni Hesus sa Usang Tawo nak Nasasaniban it Mayaot
(Lukas 4:31-37)
21 Pagkatapos, nagpagto sina Hesus sa syudad it Capernaum. Ag pag-abot it Adlaw it Inugpahuway,* 1:21a Kali sa bisayang Hebreo ay “Syabat.” Kaling adlaw ay magtuna sa pagsugbo it adlaw sa Biyernes hastang sa pagsugbo it adlaw sa Sabado. nagsuyor sinra sa sinagoga† 1:21b Kaling lugar ay puyding maging tilipunan ninra, o dayawan, o korte, o eskwelahan. ag ingtudluan ni Hesus kag mga tawo. 22 Katong mga tawo nak nakarungog ay rakong gador kag katingaya ninra sa Ida pagtudlo, dahil nakita ninra nak kag Ida pagtudlo ay inggwa't gahom, ag buko tuyar sa pagtudlo it inra mga Manunudlo it Kasuguan.‡ 1:22 o “Eskriba” nak halin sa bisayang Inglis nak “Scribe.” 23 Ruto sa sinagoga ay inggwa it usang tawo nak nasasaniban it mayaot. 24 Marugay-rugay ay umidagak sida ag nagbisaya, “Hoy! Hesus nak taga-Nazaret! Aunhon kami Nimo? Nagpali baga Ikaw agor parusahan kami? Kilaya Ka nako! Ikaw kag Balaan nak halin sa Dios!”
25 Pero, gingsaway ni Hesus katong mayaot sa pagsiling, “Hipos! Layas hina sa tawo!” 26 Gingpakisay-kisay anay it mayaot katong tawo ag nagpapaka-idagak bag-o nagliwas sa ida.
27 Abang katingaya it tanang nakakita it kali, kada sinra ay mansigpangutana sa usa'g-usa tungor kang Hesus. Siling ninra, “Ni-o kali? Bag-ong parayan ray baga it pagtudlo? Asing inggwa Sida it gahom nak pati kag mayaot ay nasunor sa Ida?” 28 Sa nak raan ay nabalita sa bug-os nak probinsya it Galileya kag tungor kang Hesus ag sa Ida ginghuman.
Kag Pagpaado ni Hesus sa Maramong Tawo
(Mateo 8:14-17; Lukas 4:38-41)
29 Halin sa sinagoga, nagpagto si Hesus sa bayay nina Simon§ 1:29 Si Simon ay ingtatawag rang Pedro. ag Andres kaibahan sina Santiago ag Juan. 30 Ruto kag panugangan nak kabade ni Simon ay naghihigra dahil sida ay gingsasagnat. Pag-abot ni Hesus ruto, ging-umaan nak raan Sida nak ingsasagnat katong maguyang. 31 Ingpayungutan sida ni Hesus ag inghuytan kag damot ag ingbangon. Sa nak raan ay nawagit kag ida sagnat ag nagtahaw sida sa inra.
32 Pagsugbo it adlaw, maruyomey, gingpangraya it mga tawo kang Hesus kag tanang mga masakit ag mga ingsasaniban it mayaot agor apaaduhon Nida. 33 Kada halos tanang tawo sa banwa ay nagtinipon sa atubangan it bayay ni Simon. 34 Kag tanan nak inggwa't aber niong klasing sakit ay gingpaado ni Hesus. Gingpalayas ra Nida kag maramong mayaot, pero waya Nida gipabisayaha, dahil ayam ninra kung sin-o si Hesus.
Kag Pagtudlo ni Hesus sa Probinsya it Galileya
(Lukas 4:42-44)
35 Aga-aga pa it kag masunor nak adlaw, nagbangoney si Hesus ag nagpagto sa usang lugar nak waya't tawo, kung hariin ay ruto Sida nagpangamuyo. 36 Pagkamalay nina Simon nak wayaey ruto si Hesus ay inra Sida inghanap. 37 Ag tong nakitaey ninra Sida, nagsiling sinra, “Inghahanap Ka namo!”
38 Pero nagsabat si Hesus, “Badyangey anay, dahil kinahangyan pa nato nak magpagto sa mga banwa nak mayungot dili, agor mawali ra Ako ruto. Imaw kali kag rason kung asing nagpaali Ako sa kalibutan.” 39 Kada, ginglibot nina Hesus kag bug-os nak probinsya it Galileya ag Sida ay nagbabantala sa mga sinagoga, ag nagpapalayas it mga mayaot sa mga tawo nak nasasaniban it kali.
Kag Pagpaado ni Hesus sa Usang Tawo nak di Sakit nak Kitong
(Mateo 8:1-4; Lukas 5:12-16)
40 Usang adlaw, inggwa it usang tawo nak di sakit nak kitong nak nagpayungot kang Hesus, ag nagyuhor sa Ida atubangan habang nagpapakitluoy. Siling nida, “Gino-o, kung Imo abut-on, mapapaado Nimo ako.”
41 Abang kaluoy ni Hesus diling tawo ag inghuytan Nida kali, ag nagsiling, “Oho, gusto Nako! Apaaduhon ka Nako!” 42 Ag sa nak raan ay nawagit kag ida kitong ag naglinas kag ida anit.
43-44 Pagkatapos, gingsilinggan sida ni Hesus it tuyar kali, “Tanra-e it maado, aya nak gador gipang-uma-umaan sa mga tawo kaling Ako inghuman sa imo. Kundi pagto anay nak raan sa saserdote ag pamuyati sa ida kag imo yawas nak naulian. Ag mata-o ka it halar kumporme sa Kasuguan ni Moises bilang pamatuor sa mga tawo nak ikaw ay maadoy.”* 1:43-44 Basaha ra sa Lev. 13:49; 14:2-32. Ag sida ay gingpahalin Nida sa nak raan.
45 Pero imbes nak maghipos yang kaling tawo ay gingpang-uma-uma nida kag ginghuman sa ida ni Hesus sa tanang ida nasasapoy. Ngani, napakabantog si Hesus ag indiey basta-basta makasuyor sa mga banwa, dahil gingpapaka-ragipunan Sida it mga tawo. Kada ruto yangey Sida sa mga bukir-bukir. Pero sige gihapon kag pinagto sa Ida it mga taga-iba't-ibang mga lugar.
*1:1 1:1 o “Ebanghelyo.”
†1:2 1:2 Mal. 3:1.
‡1:3 1:3 Isa. 40:3.
§1:6 1:6 Basaha ra sa 2 Hari 1:8.
*1:8 1:8 Kali ay natupar sa Bin. 2:3-4.
†1:9 1:9 Kag banwa it Nazaret ay waya yaki namitlang sa Yumang Kasuyatan. Ag aber kag bisaya nak “taga-Nazaret” (o “Nazarenhon”) ay waya namitlang sa pagbisaya it mga propeta. Sa isip it karamuang mga maayam sa Bibliya kag pag-istar ni Hesus sa Nazaret ay katuparan it inra mga ingbisaya nak kag ingpromisang Kristo ay asikwayon ag atrataron it mayain. Makikita nato sa Juan 1:46 nak kag inra paggamit it bisayang “taga Nazaret” ay inra inggagamit bilang pag-insulto kang Hesus. Ugaling, inggwa it ibang mga maayam sa Bibliya nak nagsisiling nak kag bisayang “Nazaret” ay halin sa Hebreo nak “netser” nak kag gustong bisayahon ay “sanga” (Basaha sa Jer. 23:5; Zac. 3:8 ag Isa. 11:1-2.) nak kag ingpapatungran it kali ay kag ingpromisang Kristo.
‡1:11 1:11 Basaha ra sa Sal. 2:7 ag Isa. 42:1.
§1:15 1:15 o “gingharian it Dios.” Kung kausa pag nagsiling nak gingharian it Dios o gingharian it langit, kag gustong bisayahon ay kag “paghari it Dios” sa kabuhi it mga tawo, ag kung kausa ra ay kag langit kung hariin kag Dios ay naghahari.
*1:21 1:21a Kali sa bisayang Hebreo ay “Syabat.” Kaling adlaw ay magtuna sa pagsugbo it adlaw sa Biyernes hastang sa pagsugbo it adlaw sa Sabado.
†1:21 1:21b Kaling lugar ay puyding maging tilipunan ninra, o dayawan, o korte, o eskwelahan.
‡1:22 1:22 o “Eskriba” nak halin sa bisayang Inglis nak “Scribe.”
§1:29 1:29 Si Simon ay ingtatawag rang Pedro.
*1:43-44 1:43-44 Basaha ra sa Lev. 13:49; 14:2-32.